VCCI góp ý Dự thảo Thông tư quy định áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế

4.      Về thu thập, xử lý thông tin (Điều 8)

Như đã phân tích ở trên, việc thu thập thông tin cần được quy định theo hướng đảm bảo sự công bằng giữa những người nộp thuế. Ngoài ra, theo đánh giá của một số chuyên gia, với số lượng người nộp thuế lên đến hàng chục triệu thì lượng thông tin mà cơ quan thuế phải thu thập sẽ rất lớn và nguồn lực để thực hiện việc này không hề nhỏ. Do đó, bước đầu chỉ nên thu thập những thông tin liên quan trực tiếp đến lĩnh vực thuế, không nên mở quá rộng. Cụ thể như sau:

-          Về kết cấu của Điều 8. Hiện nay, khoản 1 và khoản 2 Điều 8 chưa được phân định rõ ràng, có nhiều nội dung trùng nhau. VCCI đề nghị xác định rõ: Khoản 1 tập trung quy định về những thông tin cần thu thập, Khoản 2 tập trung quy định về các nguồn tin như từ chính người nộp thuế, từ cơ sở dữ liệu quản lý thuế đã có sẵn, từ Hiệp hội ngành nghề...

-          Tại Điều 8.1.a, khái niệm “hồ sơ pháp lý” của người nộp thuế là chưa rõ ràng, khái niệm này có thể gây ra nhiều cách hiểu khác nhau. VCCI đề nghị quy định rõ hồ sơ pháp lý gồm: tên, mã số thuế, địa chỉ, số điện thoại...

-          Điều 8.1.d quy định thông tin đầu vào về “đăng ký và thực tế sử dụng lao động”. Tuy nhiên, thông tin này không liên quan trực tiếp đến lĩnh vực thuế. Hơn nữa, số lượng lao động của doanh nghiệp là con số thường xuyên biến động và sự khác biệt giữa số lượng lao động đăng ký và thực tế sử dụng là điều thường xuyên diễn ra. Do đó, VCCI đề nghị thay tiêu chí này bằng tiêu chí về việc “doanh nghiệp vi phạm các nghĩa vụ về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp đối với người lao động”.

-          Điều 8.1.d quy định về “thông tin giao dịch qua ngân hàng”. Tuy nhiên, số lượng thông tin này rất lớn, cơ quan thuế không thể thu thập được hết mà chỉ có thể tập trung vào một số trường hợp cụ thể. Như vậy, quy định này không phù hợp với nguyên tắc về việc thu thập thông tin phải công bằng giữa những người nộp thuế. Việc thu thập thông tin về giao dịch qua ngân hàng của một người nộp thuế cụ thể có thể được tiến hành khi cơ quan thuế thanh tra, kiểm tra đối với người nộp thuế đó, chứ không nên được thực hiện đại trà. VCCI đề nghị, bỏ tiêu chí về “thông tin giao dịch qua ngân hàng”.

-          Điều 8.1.d quy định về “vi phạm hành chính, hình sự khác”. Quy định này quá chung chung và có thể sẽ không liên quan trực tiếp đến quản lý thuế. Giả sử, một người nộp thuế vi phạm pháp  luật về giao thông đường bộ bị xử phạt hành chính, thì thông tin đó không có ý nghĩa trong việc quản lý rủi ro thuế và không cần phải thu thập. Do đó, VCCI đề nghị bỏ cụm từ “vi phạm hành chính, hình sự khác” mà thay vào đó cần quy định rõ các vi phạm pháp luật cần thu thập.

-          Điều 8.1.đ, Điều 8.1.g, Điều 8.1.h, và Điều 8.1.i quy định về nguồn tin, chứ không  phải là diện thông tin cần thu thập. VCCI đề nghị chuyển các quy định tại Điều 8.1.đ, 8.1.g, 8.1.h và 8.1.i xuống Khoản 2 của Điều này.

-          Điều 8.1.e quy định về “thông tin từ đơn thư tố cáo trốn thuế, gian lận thuế”. Theo nguyên tắc, không ai bị coi là vi phạm pháp luật nếu chưa có bản án của tòa án hoặc quyết định của cơ quan có thẩm quyền khác. Do đó, các đơn thư tố cáo trốn thuế, gian lận thuế mà chưa có quyết định xử lý thì không nên được coi là căn cứ để đánh giá rủi ro. Hơn nữa, tại Điều 8.1.d đã quy định về thông tin “vi phạm pháp luật thuế” (sau khi có quyết định xử lý vi phạm) là đã đủ. Do đó, VCCI đề nghị bỏ Điều 8.1.e.

-          VCCI đề nghị bổ sung thêm vào Điều 8.1 các thông tin về quan hệ giữa những người nộp thuế có rủi ro cao. Ví dụ, một cá nhân đồng thời điều hành hai doanh nghiệp mà một trong số đó đã bị phát hiện vi phạm pháp luật về thuế, thì doanh nghiệp còn lại cũng cần được liệt vào diện nguy cơ cao. Hoặc một công ty mẹ có hành vi trốn thuế thì công ty con của nó cũng cần được coi là có rủi ro cao.

-          Điều 8.2.b.4 của Dự thảo quy định về nguồn tin từ các phương tiện thông tin đại chúng. Nguồn tin này tiếp tục vi phạm nguyên tắc công bằng về thu thập thông tin giữa các chủ thể nộp thuế. Do đó, VCCI đề nghị bỏ Điều 8.2.b.4.

5.      Cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin (Điều 10, 11 và 12)

Việc phối hợp, trao đổi thông tin trong dự thảo được hiện được quy định theo hướng: Điều 10: với các đơn vị trực thuộc Bộ Tài chính; Điều 11: với các cơ quan chức năng thuộc các Bộ, ngành khác; Điều 12: với nước ngoài. VCCI đề nghị nhập Điều 10 và Điều 11 thành “phối hợp, trao đổi thông tin với các cơ quan nhà nước trong nước”, bởi việc phân chia các cơ quan nhà nước trong nước thành trong và ngoài Bộ Tài chính là không cần thiết.

VCCI đề nghị bổ sung một Điều về việc “thu thập thông tin từ các cá nhân, tổ chức ngoài nhà nước”. Quy định này sẽ giúp cơ quan thuế có thêm cơ chế khi cần thu thập thông tin từ các tổ chức, cá nhân khác trong trường hợp cần thiết.

6.      Đánh giá tuân thủ pháp luật thuế đối với người nộp thuế (Điều 15)

Điều 15 quy định về việc đánh giá tuân thủ pháp luật thuế đối với người nộp thuế, nhưng lại không quy định về việc công khai và sử dụng kết quả đánh giá này.

-          Về công khai. Dự thảo chưa quy định về việc công khai kết quả phân loại cho người nộp thuế nên người nộp thuế không được biết mình được đánh giá ở mức độ nào. VCCI đề nghị quy định rõ việc công khai kết quả đánh giá cho từng người nộp thuế. Từ đó, chính các doanh nghiệp sẽ biết được mình đang ở vào mức độ nào và sẽ có động lực phấn đấu hơn.

-          Về sử dụng kết quả đánh giá. Dự thảo chưa quy định về việc các kết quả đánh giá này sẽ được sử dụng để làm gì. VCCI đề nghị bổ sung quy định về sử dụng kết quả đánh giá này vào Dự thảo.

7.      Đánh giá xếp hạng mức độ rủi ro (Điều 16)

Tương tự như kết quả đánh giá tuân thủ pháp luật thuế, Dự thảo chưa quy định về việc công khai kết quả xếp hạng mức độ rủi ro. VCCI đề nghị, bổ sung quy định về công khai kết quả này trên cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế.

Điều 16.5.a.i của Dự thảo quy định về việc Tổng cục Thuế sẽ ban hành và áp dụng chỉ số đánh giá rủi ro theo từng thời kỳ. Quy định này là hợp lý, bởi các tiêu chí này thay đổi phụ thuộc vào thực tiễn quản lý và nguồn lực của cơ quan thuế. Tuy nhiên, Dự thảo lại chưa quy định về việc công bố công khai các tiêu chí đánh giá này. VCCI đề nghị bổ sung thêm quy định về công bố công khai các tiêu chí đánh giá mà Tổng cục thuế ban hành. Điều này phù hợp với nguyên tắc “công khai phương pháp” và sẽ giúp người nộp thuế điều chỉnh hành vi của mình để có thể tuân thủ pháp luật tốt hơn.