Góp ý Dự thảo Nghị định quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo

Kính gửi:  Bộ Công Thương

Trả lời Công văn số 7179/BCT-XNK ngày 22/09/2025 của Bộ Công Thương về việc đề nghị góp ý Dự thảo Nghị định quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo (sau đây gọi tắt là Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trên cơ sở ý kiến của doanh nghiệp, có ý kiến ban đầu như sau:

1. Cấm ủy thác xuất khẩu

Điều 3.3 Dự thảo cấm doanh nghiệp chưa có giấy phép ủy thác xuất khẩu cho doanh nghiệp đã có giấy phép. Theo phản ánh của doanh nghiệp, quy định này chưa phù hợp với thực tiễn hoạt động xuất khẩu hiện nay. Nhiều doanh nghiệp của Việt Nam rất năng động trong việc tìm kiếm các thị trường mới như Châu Âu, Canada, Trung Đông… Đây là những thị trường đòi hỏi số lượng gạo ít, nhưng chất lượng cao, quy cách bảo quản, đóng gói tốt và có giá tốt. Hơn nữa, khách hàng tại các thị trường này (như các siêu thị, chuỗi của hàng…) thường có nhu cầu tìm kiếm các doanh nghiệp cung cấp nhiều loại nông sản cùng lúc, chứ không chỉ riêng mặt hàng gạo. Các doanh nghiệp này vẫn không thể đáp ứng điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo cao như trên mà buộc phải uỷ thác xuất khẩu cho doanh nghiệp đủ điều kiện.

Trong khi đó, các yêu cầu về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo vẫn yêu cầu chi phí đầu tư lớn, kể cả trong trường hợp đi thuê. Các điều kiện này chỉ phù hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo số lượng lớn nhưng rất khó đáp ứng đối với doanh nghiệp nhỏ đang cố gắng thâm nhập các thị trường mới. Quy định như vậy sẽ hạn chế cơ hội xuất khẩu gạo của các doanh nghiệp nhỏ đang cố gắng thâm nhập các thị trường mới. Có trường hợp, doanh nghiệp còn phải tính đến phương án “đẩy” khách hàng sang mua gạo của các thị trường lân cận có điều kiện kinh doanh xuất khẩu thông thoáng hơn như Campuchia, Thái Lan,[1] từ đó ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp có nguy cơ đóng cửa.

Cũng cần lưu ý rằng, việc ủy thác xuất khẩu cho doanh nghiệp có giấy phép lại hoàn toàn phù hợp với Luật Thương mại và các văn bản hướng dẫn thi hành vì sản phẩm gạo không thuộc danh mục hàng hóa cấm xuất, tạm ngừng xuất khẩu.

Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo bãi bỏ quy định này.

2. Cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính

Nhằm đơn giản hoá thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh theo tinh thần Nghị quyết 68/NQ-CP năm 2025 và tăng cường phân cấp, phân quyền theo Nghị quyết 04/NQ-CP năm 2022, đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi các quy định sau:

– Phân cấp thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện xuất khẩu gạo từ Bộ Công Thương về địa phương (UBND tỉnh hoặc Sở Công Thương) tại Điều 7 Dự thảo: Nhiều doanh nghiệp phản ánh với VCCI về chi phí và thời gian đi lại để nộp hồ sơ và nhận Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh khá lớn, nhất là khi các doanh nghiệp xuất khẩu gạo chủ yếu nằm ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Trong khi đó, việc kiểm tra đủ điều kiện về kho và máy xay xát vẫn do các Sở Công Thương thường xuyên thực hiện. Do đó, để cải cách thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh quy định theo hướng giao thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo cho UBND cấp tỉnh hoặc Sở Công Thương. Sở Công Thương sẽ chịu trách nhiệm báo cáo về việc cấp phép cho Bộ Công Thương và doanh nghiệp vẫn phải báo cáo hoạt động đối với Bộ Công Thương định kỳ.

– Bãi bỏ thời hạn Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh tại Điều 6.5 Dự thảo: Theo quy định hiện hành và Dự thảo, sau mỗi 05 năm, doanh nghiệp phải xin cấp Giấy chứng nhận mới với thủ tục chứng minh đủ điều kiện kinh doanh tương tự như lần đầu. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành và phản ánh của các doanh nghiệp, Sở Công Thương các địa phương vẫn thường xuyên kiểm tra định kỳ doanh nghiệp về việc đáp ứng điều kiện kinh doanh (kho và cơ sở xay xát) và kịp thời phát hiện, thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh đối với doanh nghiệp không đủ điều kiện. Do đã có việc kiểm tra đáp ứng điều kiện thường xuyên, nên việc yêu cầu doanh nghiệp phải xin cấp Giấy chứng nhận mới sau mỗi 05 năm là không cần thiết. Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo bãi bỏ quy định về thời hạn của Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.

3. Trường hợp thu hồi giấy phép xuất khẩu gạo

Điều 8.1.h Dự thảo bổ sung thu hồi giấy phép trong trường hợp Bộ không nhận báo cáo về duy trì mức dự trữ lưu thông sau 45 ngày kể từ khi có văn bản đôn đốc. Việc cơ quan quản lý yêu cầu doanh nghiệp cung cấp số liệu để phục vụ việc điều hành là hoàn toàn thỏa đáng và cần thiết. Tuy nhiên, việc thu hồi giấy phép khi doanh nghiệp không báo cáo là quá nặng so với tính chất của hành vi vi phạm. Về bản chất, hành vi này là hành vi vi phạm hành chính, và do đó chỉ nên xử phạt vi phạm hành chính, trong trường hợp cần thiết có thể sử dụng mức phạt cao. Việc thu hồi giấy phép chỉ nên áp dụng với các trường hợp không đáp ứng điều kiện kinh doanh, do đó không còn đủ tư cách thực hiện kinh doanh.

Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo thay đổi quy định này.

Điều 8.1.k Dự thảo quy định doanh nghiệp bị thu hồi giấy chứng nhận trong trường hợp theo đề xuất của cơ quan chức năng. Quy định này là chưa phù hợp vì đề xuất của cơ quan chức năng phải dựa vào một trong các trường hợp tại Điều 8, không phải là một trường hợp độc lập để thu hồi giấy phép của doanh nghiệp. Hơn nữa, cơ quan chức năng dựa vào căn cứ nào để đưa ra đề xuất này? Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo bỏ quy định này.

Trên đây là một số ý kiến ban đầu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam về Dự thảo Nghị định quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo. Rất mong cơ quan soạn thảo cân nhắc để chỉnh sửa, hoàn thiện Dự thảo này.

Trân trọng cảm ơn sự hợp tác của Quý Cơ quan./.

[1] https://thesaigontimes.vn/bit-cua-uy-thac-doanh-nghiep-viet-tinh-ban-gao-campuchia-thai-lan/