Website xây dựng pháp luật của VCCI
Dthảo LDN thống nhất: Một bước tiến trong cải thiện MTKD
Dự thảo Luật Doanh nghiệp thống nhất: Một bước tiến trong cải thiện môi trường kinh doanh
Để thu hút hơn nữa nguồn đầu tư trong và ngoài nước và thực hiện cam kết quốc tế về xây dựng một môi trường kinh doanh bình đẳng, rất cần một luật áp dụng chung cho mọi loại hình doanh nghiệp. Đáp ứng nhu cầu cấp thiết này, Dự thảo Luật Doanh nghiệp thống nhất hiện đang được gấp rút xây dựng để có thể trình Quốc hội vào cuối năm nay.
Xóa bỏ khác biệt giữa doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế
Đúng như tên gọi, Luật Doanh nghiệp thống nhất có mục đích kết hợp và tiến tới thay thế các quy định hiện hành về thành lập, tổ chức và hoạt động của doanh nghiệp như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, Luật Doanh nghiệp Nhà nước. Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ tạo ra khung pháp lý áp dụng theo loại hình, đặc trưng doanh nghiệp chứ không theo chủ thể sở hữu doanh nghiệp. Cụ thể là Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ quy định về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của bốn loại hình doanh nghiệp cơ bản: doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, công ty TNHH và công ty cổ phần. Bất cứ doanh nghiệp nào thuộc một trong bốn loại hình này đều được điều chỉnh bởi Luật Doanh nghiệp thống nhất mà không phụ thuộc vào tính chất sở hữu của doanh nghiệp.
Tuy nhiên sự khác biệt bất hợp lý giữa doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau có thực sự được xóa bỏ hoàn toàn hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, mặc dù quyền tự do kinh doanh được mở rộng đáng kể, nhưng họ vẫn còn có thể bị hạn chế hoặc bị từ chối trong một số ngành mà doanh nghiệp trong nước không bị cấm hoặc hạn chế.
Các doanh nghiệp nhà nước muốn hoạt động theo Luật Doanh nghiệp thống nhất thì phải chuyển đổi sang công ty TNHH hoặc công ty cổ phần. Có quy định bắt buộc các doanh nghiệp nhà nước phải chuyển sang hoạt động theo Luật Doanh nghiệp thống nhất hay không, thời gian phải chuyển đổi là bao lâu vẫn đang còn là một ẩn số.
Nếu vẫn còn các doanh nghiệp nhà nước chưa chịu sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp thống nhất thì chưa thể có một sân chơi chung cho tất cả các thành phần kinh tế.
Mở rộng quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp
Một trong những thay đổi được coi là mang tính đột phá của Luật Doanh nghiệp thống nhất lần này là quyền năng của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ được mở rộng đáng kể.
Với Luật Doanh nghiệp thống nhất, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ được kinh doanh tất cả các ngành nghề mà pháp luật không cấm chứ không chỉ bị giới hạn trong nội dung của giấy phép đầu tư như quy định trong Luật Đầu tư nước ngoài hiện hành. Đồng thời, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ được hưởng chế độ đăng ký kinh doanh giống như các doanh nghiệp tư nhân trong nước, nhờ đó việc thành lập doanh nghiệp trở nên đơn giản, nhanh và ít chi phí hơn so với chế độ cấp phép đầu tư phức tạp, tùy tiện và tốn kém hiện nay.
Với Luật Doanh nghiệp thống nhất, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ không bị giới hạn ở một loại hình công ty TNHH như hiện nay mà sẽ được tự do chọn các loại hình doanh nghiệp phù hợp, thí dụ công ty cổ phần với lợi thế về huy động vốn trên thị trường tài chính. Nhưng khống chế về mức sở hữu (30%) đối với đầu tư nước ngoài về cơ bản sẽ được xóa bỏ. Đối với một số ngành, nghề hạn chế kinh doanh áp dụng cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ có quy định những điều kiện nhất định mà nhà đầu tư nước ngoài phải đáp ứng theo hướng công khai, minh bạch hơn. Những thay đổi này chắc chắn sẽ góp phần tăng tính hấp dẫn của môi trường đầu tư.
Nếu so với Luật Doanh nghiệp nhà nước hiện hành, Luật Doanh nghiệp thống nhất có vẻ khá "hấp dẫn" đối với các doanh nghiệp nhà nước. Thí dụ, hiện nay, nhà đầu tư tư nhân trong nước và nước ngoài được tự quyết về công việc kinh doanh của mình thì doanh nghiệp nhà nước vẫn phải chịu ràng buộc hay chi phối bởi sự can thiệp mang tính chất hành chính, chủ quan và thiếu phối hợp của không ít cơ quan Nhà nước.
Quản trị doanh nghiệp hợp lý, hiệu quả
Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ tạo một khung quản trị thống nhất và phù hợp với thông lệ quốc tế, áp dụng cho các doanh nghiệp trong nước (doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước đã chuyển đổi và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài). Điều này góp phần nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp, tăng cường tính cạnh tranh của doanh nghiệp, nâng cao khả năng thích ứng với tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.
Khung pháp lý chung sẽ giúp giải quyết những tồn tại trong quản trị doanh nghiệp nhà nước, thí dụ như quyền chủ sở hữu và quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan quản lý chưa được xác định đầy đủ và rõ ràng, vẫn còn chế độ "hành chính chủ quản", cơ chế tuyển chọn, bổ nhiệm người quản lý chưa hợp lý, cơ chế giám sát điều hành kém hiệu quả v.v. Khác với Luật Đầu tư nước ngoài hiện hành, Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ không chỉ dừng lại ở việc giải quyết vấn đề cân bằng quyền lực giữa các bên trong liên doanh mà điều chỉnh cả quản trị của doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài.
Dự thảo Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ khắc phục một số hạn chế của Luật Doanh nghiệp năm 2000 như vấn đề về bảo vệ quyền lợi của cổ đông thiểu số với chủ nợ, cơ chế cung cấp và tiếp cận thông tin, vấn đề trách nhiệm của các bên góp vốn, sự tách bạch giữa chủ sở hữu và người quản lý, giải quyết mối quan hệ về quản trị, công ty cổ phần, công ty hợp danh v.v.
Ngoài ra dự thảo sẽ bổ sung một chương mới về công ty mẹ, công ty con và nhóm công ty - một hiện trạng rất phổ biến trên thế giới nhưng lại là mô hình mới ở việt Nam. Những quy định này mở ra những cơ hội đầu tư mới cho các nhà đầu tư nước ngoài, tạo một hướng phát triển mới trong cải cách doanh nghiệp nhà nước và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân mở rộng quy mô kinh doanh một cách hiệu quả mà vẫn kiểm soát được những rủi ro phát sinh trong quá trình hoạt động.
Còn nhiều việc phải làm...
Nhìn chung dự thảo Luật Doanh nghiệp thống nhất đang được xây dựng đã đáp ứng được những yêu cầu thực tế đặt ra, đó là: mở rộng quyền tự do kinh doanh để tất cả các doanh nghiệp được kinh doanh và đầu tư trong mọi lĩnh vực luật pháp không cấm cũng như được tự chủ và tự chịu trách nhiệm về doanh nghiệp của mình; đổi mới chức năng quản lý hành chính nhà nước cho phù hợp với nền kinh tế thị trường và tăng cường tính minh bạch; phù hợp với các thông lệ quốc tế và cam kết của Chính phủ Việt Nam trong các thoả thuận hội nhập. Cho đến nay, dự luật đang nhận được sự hưởng ứng từ phía cộng đồng doanh nghiệp trong nước và quốc tế.
Tuy nhiên, để Luật Doanh nghiệp thống nhất có thể phát huy được hiệu lực và đi vào cuộc sống thì cần có sự thống nhất giữa nội dung của dự Luật này và các quy định hiện hành khác có liên quan (thí dụ Luật Doanh nghiệp nhà nước, Luật Đầu tư, một số luật chuyên ngành và các cam kết quốc tế). Vì vậy cần thiết phải có sự rà soát lại để hủy bỏ hoặc sửa đổi các quy định trong các văn bản luật có thể làm hạn chế tác dụng của Luật Doanh nghiệp thống nhất. Đặc biệt, trong bối cảnh Luật Doanh nghiệp thống nhất và Luật Đầu tư chung đều đang trong quá trình soạn thảo, việc phân định về phạm vi áp dụng của Luật Doanh nghiệp thống nhất với Luật Đầu tư chung là một vấn đề dù rất phức tạp nhưng hết sức quan trọng đối với hiệu lực của cả hai dự Luật này.
Theo TBKTVN
Để thu hút hơn nữa nguồn đầu tư trong và ngoài nước và thực hiện cam kết quốc tế về xây dựng một môi trường kinh doanh bình đẳng, rất cần một luật áp dụng chung cho mọi loại hình doanh nghiệp. Đáp ứng nhu cầu cấp thiết này, Dự thảo Luật Doanh nghiệp thống nhất hiện đang được gấp rút xây dựng để có thể trình Quốc hội vào cuối năm nay.
Xóa bỏ khác biệt giữa doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế
Đúng như tên gọi, Luật Doanh nghiệp thống nhất có mục đích kết hợp và tiến tới thay thế các quy định hiện hành về thành lập, tổ chức và hoạt động của doanh nghiệp như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, Luật Doanh nghiệp Nhà nước. Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ tạo ra khung pháp lý áp dụng theo loại hình, đặc trưng doanh nghiệp chứ không theo chủ thể sở hữu doanh nghiệp. Cụ thể là Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ quy định về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của bốn loại hình doanh nghiệp cơ bản: doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, công ty TNHH và công ty cổ phần. Bất cứ doanh nghiệp nào thuộc một trong bốn loại hình này đều được điều chỉnh bởi Luật Doanh nghiệp thống nhất mà không phụ thuộc vào tính chất sở hữu của doanh nghiệp.
Tuy nhiên sự khác biệt bất hợp lý giữa doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau có thực sự được xóa bỏ hoàn toàn hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, mặc dù quyền tự do kinh doanh được mở rộng đáng kể, nhưng họ vẫn còn có thể bị hạn chế hoặc bị từ chối trong một số ngành mà doanh nghiệp trong nước không bị cấm hoặc hạn chế.
Các doanh nghiệp nhà nước muốn hoạt động theo Luật Doanh nghiệp thống nhất thì phải chuyển đổi sang công ty TNHH hoặc công ty cổ phần. Có quy định bắt buộc các doanh nghiệp nhà nước phải chuyển sang hoạt động theo Luật Doanh nghiệp thống nhất hay không, thời gian phải chuyển đổi là bao lâu vẫn đang còn là một ẩn số.
Nếu vẫn còn các doanh nghiệp nhà nước chưa chịu sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp thống nhất thì chưa thể có một sân chơi chung cho tất cả các thành phần kinh tế.
Mở rộng quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp
Một trong những thay đổi được coi là mang tính đột phá của Luật Doanh nghiệp thống nhất lần này là quyền năng của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ được mở rộng đáng kể.
Với Luật Doanh nghiệp thống nhất, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ được kinh doanh tất cả các ngành nghề mà pháp luật không cấm chứ không chỉ bị giới hạn trong nội dung của giấy phép đầu tư như quy định trong Luật Đầu tư nước ngoài hiện hành. Đồng thời, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ được hưởng chế độ đăng ký kinh doanh giống như các doanh nghiệp tư nhân trong nước, nhờ đó việc thành lập doanh nghiệp trở nên đơn giản, nhanh và ít chi phí hơn so với chế độ cấp phép đầu tư phức tạp, tùy tiện và tốn kém hiện nay.
Với Luật Doanh nghiệp thống nhất, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ không bị giới hạn ở một loại hình công ty TNHH như hiện nay mà sẽ được tự do chọn các loại hình doanh nghiệp phù hợp, thí dụ công ty cổ phần với lợi thế về huy động vốn trên thị trường tài chính. Nhưng khống chế về mức sở hữu (30%) đối với đầu tư nước ngoài về cơ bản sẽ được xóa bỏ. Đối với một số ngành, nghề hạn chế kinh doanh áp dụng cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ có quy định những điều kiện nhất định mà nhà đầu tư nước ngoài phải đáp ứng theo hướng công khai, minh bạch hơn. Những thay đổi này chắc chắn sẽ góp phần tăng tính hấp dẫn của môi trường đầu tư.
Nếu so với Luật Doanh nghiệp nhà nước hiện hành, Luật Doanh nghiệp thống nhất có vẻ khá "hấp dẫn" đối với các doanh nghiệp nhà nước. Thí dụ, hiện nay, nhà đầu tư tư nhân trong nước và nước ngoài được tự quyết về công việc kinh doanh của mình thì doanh nghiệp nhà nước vẫn phải chịu ràng buộc hay chi phối bởi sự can thiệp mang tính chất hành chính, chủ quan và thiếu phối hợp của không ít cơ quan Nhà nước.
Quản trị doanh nghiệp hợp lý, hiệu quả
Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ tạo một khung quản trị thống nhất và phù hợp với thông lệ quốc tế, áp dụng cho các doanh nghiệp trong nước (doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước đã chuyển đổi và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài). Điều này góp phần nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp, tăng cường tính cạnh tranh của doanh nghiệp, nâng cao khả năng thích ứng với tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.
Khung pháp lý chung sẽ giúp giải quyết những tồn tại trong quản trị doanh nghiệp nhà nước, thí dụ như quyền chủ sở hữu và quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan quản lý chưa được xác định đầy đủ và rõ ràng, vẫn còn chế độ "hành chính chủ quản", cơ chế tuyển chọn, bổ nhiệm người quản lý chưa hợp lý, cơ chế giám sát điều hành kém hiệu quả v.v. Khác với Luật Đầu tư nước ngoài hiện hành, Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ không chỉ dừng lại ở việc giải quyết vấn đề cân bằng quyền lực giữa các bên trong liên doanh mà điều chỉnh cả quản trị của doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài.
Dự thảo Luật Doanh nghiệp thống nhất sẽ khắc phục một số hạn chế của Luật Doanh nghiệp năm 2000 như vấn đề về bảo vệ quyền lợi của cổ đông thiểu số với chủ nợ, cơ chế cung cấp và tiếp cận thông tin, vấn đề trách nhiệm của các bên góp vốn, sự tách bạch giữa chủ sở hữu và người quản lý, giải quyết mối quan hệ về quản trị, công ty cổ phần, công ty hợp danh v.v.
Ngoài ra dự thảo sẽ bổ sung một chương mới về công ty mẹ, công ty con và nhóm công ty - một hiện trạng rất phổ biến trên thế giới nhưng lại là mô hình mới ở việt Nam. Những quy định này mở ra những cơ hội đầu tư mới cho các nhà đầu tư nước ngoài, tạo một hướng phát triển mới trong cải cách doanh nghiệp nhà nước và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân mở rộng quy mô kinh doanh một cách hiệu quả mà vẫn kiểm soát được những rủi ro phát sinh trong quá trình hoạt động.
Còn nhiều việc phải làm...
Nhìn chung dự thảo Luật Doanh nghiệp thống nhất đang được xây dựng đã đáp ứng được những yêu cầu thực tế đặt ra, đó là: mở rộng quyền tự do kinh doanh để tất cả các doanh nghiệp được kinh doanh và đầu tư trong mọi lĩnh vực luật pháp không cấm cũng như được tự chủ và tự chịu trách nhiệm về doanh nghiệp của mình; đổi mới chức năng quản lý hành chính nhà nước cho phù hợp với nền kinh tế thị trường và tăng cường tính minh bạch; phù hợp với các thông lệ quốc tế và cam kết của Chính phủ Việt Nam trong các thoả thuận hội nhập. Cho đến nay, dự luật đang nhận được sự hưởng ứng từ phía cộng đồng doanh nghiệp trong nước và quốc tế.
Tuy nhiên, để Luật Doanh nghiệp thống nhất có thể phát huy được hiệu lực và đi vào cuộc sống thì cần có sự thống nhất giữa nội dung của dự Luật này và các quy định hiện hành khác có liên quan (thí dụ Luật Doanh nghiệp nhà nước, Luật Đầu tư, một số luật chuyên ngành và các cam kết quốc tế). Vì vậy cần thiết phải có sự rà soát lại để hủy bỏ hoặc sửa đổi các quy định trong các văn bản luật có thể làm hạn chế tác dụng của Luật Doanh nghiệp thống nhất. Đặc biệt, trong bối cảnh Luật Doanh nghiệp thống nhất và Luật Đầu tư chung đều đang trong quá trình soạn thảo, việc phân định về phạm vi áp dụng của Luật Doanh nghiệp thống nhất với Luật Đầu tư chung là một vấn đề dù rất phức tạp nhưng hết sức quan trọng đối với hiệu lực của cả hai dự Luật này.
Theo TBKTVN