VCCI_Góp ý Dự thảo Nghị quyết số 02/NQ-CP của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2022 và những năm tiếp theo

Kính gửi: Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

Ngày 28/12/2021, Phòng Thương mại và Công Nghiệp Việt Nam đã nhận được Công văn số 9191/BKHĐT-QLKTTW ngày 24/12/2021 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc đề nghị góp ý Dự thảo Nghị quyết số 02/NQ-CP của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2022 và những năm tiếp theo (sau đây gọi tắt là Dự thảo). Sau khi nghiên cứu Dự thảo, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) có một số ý kiến như sau:

1. Về trách nhiệm của các Bộ được phân công làm đầu mối theo dõi việc cải thiện các bộ chỉ số và các Bộ được phân công chủ trì, chịu trách nhiệm đối với các chỉ số, chỉ số thành phần (điểm 1c Mục III)

Dự thảo hiện giao các Bộ được phân công làm đầu mối theo dõi việc cải thiện các bộ chỉ số và các Bộ được phân công chủ trì, chịu trách nhiệm đối với các chỉ số, chỉ số thành phần có trách nhiệm “đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện tại các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trong việc thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp liên quan…” Thực tế cho thấy không ít bộ, ngành, chính quyền địa phương (với vai trò là cơ quan phối hợp, thực hiện) còn tương đối lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch thực hiện do chưa hiểu rõ cũng như chưa nắm được kịp thời kết quả đánh giá của các chỉ số, chỉ số thành phần được nêu trong Nghị quyết 02 trước đây.

Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc điều chỉnh nhiệm vụ của các Bộ được phân công làm đầu mối theo dõi việc cải thiện các bộ chỉ số và các Bộ được phân công chủ trì, chịu trách nhiệm đối với các chỉ số, chỉ số thành phần theo hướng “Kịp thời cập nhật, hướng dẫn và đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện tại các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trong việc thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp liên quan…”.

2. Về cắt giảm danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và cải cách điều kiện kinh doanh (điểm 3 Mục III)

• Về mốc thời gian thực hiện nhiệm vụ rà soát

Hiện nay theo chỉ đạo của Chính phủ, các Bộ ngành vẫn thường xuyên tiến hành hoạt động rà soát danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, hoạt động rà soát này cần có kết quả rõ ràng với lộ trình cụ thể, đó là danh mục danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện được sửa đổi kịp thời. Điều này sẽ góp phần quan trọng vào việc tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, từ đó cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam. Do vậy, để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ “cắt giảm danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và cải cách điều kiện kinh doanh”, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc đưa ra mốc thời gian và yêu cầu kết quả cụ thể cho các Bộ, ngành trong việc thực hiện nhiệm vụ quan trọng này.

• Về mục tiêu của rà soát danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện

Đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc bổ sung nội dung:

• Sửa đổi để thu hẹp phạm vi của một số ngành nghề;
• Đưa ngành nghề ra khỏi danh mục nếu có biện pháp quản lý khác quản lý hiệu quả hơn

3. Về kiểm soát việc đề nghị bổ sung ngành nghề đầu tư kinh doanh, điều kiện kinh doanh mới

Thực tế cho thấy việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh mà Chính phủ đặt ra liên tục từ năm 2014 tới nay chỉ có thể được thực hiện được hiệu quả nếu có sự đồng bộ trong việc rà soát, bãi bỏ các ngành nghề đầu tư kinh doanh, điều kiện kinh doanh (hiện có) với việc kiểm soát hiệu quả các đề xuất các ngành nghề đầu tư kinh doanh, điều kiện kinh doanh mới.

Trong thời gian vừa qua đã có hiện tượng cơ quan nhà nước đề xuất bổ sung ngành nghề kinh doanh có điều kiện mới nhưng chưa chứng minh tính phù hợp của mục tiêu quản lý nhà nước của ngành nghề đó với quy định tại Điều 7 Luật Đầu tư, hoặc có sự chồng lấn về phạm vi quản lý với ngành nghề kinh doanh khác trong Danh mục. Hoặc, ở một số lĩnh vực có tính cải cách về điều kiện kinh doanh đang có xu hướng thắt chặt, quy định khắt khe hơn các điều kiện kinh doanh, trong khi các lập luận lại chưa thực sự thuyết phục. Rà soát, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh hiện có nhưng lại thiếu cơ chế kiểm soát việc ban hành mới sẽ khiến cho hoạt động cải thiện môi trường kinh doanh chưa hiệu quả. Do đó, đề nghị Cơ quan soạn thảo bổ sung nội dung về nhiệm vụ kiểm soát việc bổ sung ngành nghề kinh doanh có điều kiện, điều kiện kinh doanh mới trong dự thảo (tại điểm 3 Mục III).

4. Tập trung dỡ bỏ rào cản đối với hoạt động đầu tư, kinh doanh do chồng chéo, mâu thuẫn, không hợp lý, khác biệt của các quy định pháp luật (điểm 4 Mục III)

Dự thảo giao cho các Bộ, ngành rà soát các luật liên quan đến đầu tư tạo tài sản, phát triển năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên một số Luật trong này vừa mới ban hành, chưa phát sinh hiệu lực hoặc phát sinh hiệu lực vào đầu năm 2022 ví dụ như Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, một số văn bản quy định chi tiết thi hành đang được soạn thảo vừa chưa ban hành. Vì vậy, yêu cầu rà soát các văn bản vừa mới ban hành, các văn bản hướng dẫn chưa được ban hành … dường như chưa thật sự khả thi.

Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc điều chỉnh nội dung này theo hướng yêu cầu các Bộ, ngành theo dõi, đánh giá và nắm bắt kịp thời các bất cập trong thực hiện các văn bản pháp luật mới ban hành như Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng để kịp thời điều chỉnh hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền điều chỉnh. Đối với những văn bản pháp luật như Luật Đất đai, các Bộ, ngành thực hiện nhiệm vụ rà soát như Dự thảo đã nêu.

5. Về giải pháp tiếp tục thúc đẩy cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu (điểm 5 Mục III)

Về nội dung liên quan đến Giai đoạn 1 (2022-2023): Dự thảo có nêu “rà soát, cắt giảm danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu thuộc diện quản lý, kiểm tra chuyên ngành, nhất là danh mục hàng hóa phải kiểm tra chất lượng và hàng hóa phải kiểm dịch động vật trên cơ sở thực hiện đúng quy định của pháp luật hiện hành”. Cụm từ “trên cơ sở thực hiện đúng quy định của pháp luật hiện hành” khiến cho có thể có nhiều cách hiểu khác nhau về việc thực hiện nhiệm này tại Dự thảo. Bởi vì, hoạt động này là rà soát để sửa đổi Danh mục, tức là “phải sửa đổi quy định của hiện hành”. Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo bỏ cụm từ này.

Về nội dung liên quan đến Giai đoạn 2 (2023-2025): Dự thảo đưa ra giải pháp “đối với các sản phẩm, hàng hóa được cắt giảm, nhà nước quản lý theo nguyên tắc nhà nước quy định tiêu chuẩn an toàn, người sản xuất, kinh doanh tự tuân thủ”. Nếu theo giải pháp này thì cần phải sửa đổi về cơ chế quản lý trong pháp luật về chất lượng sản phẩm hàng hóa và pháp luật về tiêu chuẩn, quy chuẫn kỹ thuật để đảm bảo có cơ sở pháp lý để thực hiện. Do đó, đề nghị bổ sung lộ trình về việc sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến đề xuất này.

Về kiểm soát việc thực hiện: Dự thảo đề ra giải pháp, nhiệm vụ về thúc đẩy cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, nhưng lại chưa giao nhiệm vụ cụ thể cho Bộ, ngành nào phải thực hiện, thời gian thực hiện. Điều này sẽ khiến cho việc giám sát thực thi gặp khó khăn. Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo bổ sung cụ thể các Bộ, ngành phải thực hiện nhiệm vụ này trong Dự thảo.

6.  Về việc tiếp tục xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho doanh nghiệp

Bên cạnh những giải pháp cải cách thủ tục hành chính, dỡ bỏ rào cản đối với hoạt động đầu tư, kinh doanh, việc giảm thiểu tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh là thực sự quan trọng. Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc bổ sung nội dung này, theo đó đề nghị các Bộ, ngành và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 22/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc và 7.           Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 17/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với doanh nghiệp

7.  Về việc công khai kết quả thực hiện (Điểm 1b mục IV)

Dự thảo có yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh: “Thường xuyên kiểm tra, giám sát tiến độ và kết quả thực hiện Chương trình, Kế hoạch thực hiện các Nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”. Để thúc đẩy các bộ, ngành, địa phương thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao, việc công khai kết quả đánh giá đóng vai trò quan trọng. Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo bổ sung nội dung này như sau: “Thường xuyên kiểm tra, giám sát tiến độ và kết quả thực hiện Chương trình, Kế hoạch thực hiện các Nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và công khai các kết quả kiểm tra, giám sát đã thực hiện”

8.   Về củng cố và phát huy vai trò của các tổ chức hiệp hội trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh

Dự thảo đã nêu “Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và các hiệp hội doanh nghiệp, ngành hàng theo dõi, đánh giá độc lập thường xuyên về tình hình và kết quả thực hiện Nghị quyết”. Nhiệm vụ quan trọng này chỉ có thể thực hiện được một cách hiệu quả, nếu các tổ chức đại diện cộng đồng doanh nghiệp có thể tham gia ngay từ đầu trong quá trình hoạch định và thực thi các chương trình, kế hoạch cải thiện môi trường kinh doanh của các Bộ, ngành và chính quyền địa phương.

Do vậy, kiến nghị Cơ quan soạn thảo bổ sung yêu cầu đối với các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong đoạn cuối mục IV.1a): “…Chủ động và thường xuyên tham vấn Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và các hiệp hội doanh nghiệp, ngành hàng trong quá trình xây dựng, thực hiện các Chương trình, kế hoạch cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”.

Ngoài ra, để đảm bảo việc thu thập thông tin kịp thời từ cộng đồng doanh nghiệp trong việc theo dõi, đánh giá độc lập thường xuyên về tình hình thực hiện Nghị quyết 02, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc điều chỉnh nội dung IV.6 như sau: “Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tiến hành điều tra và công bố thường niên Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI); hỗ trợ, hướng dẫn Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện Chỉ số PCI kết nối với việc thực hiện nhiệm vụ tại Nghị quyết 02. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và các hiệp hội doanh nghiệp, ngành hàng tổ chức thu thập ý kiến phản biện chính sách, những vướng mắc, khó khăn trong thực hiện thủ tục hành chính của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư để phản ánh với cơ quan có thẩm quyền xem xét, tháo gỡ kịp thời và công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng; theo dõi, đánh giá độc lập thường xuyên về tình hình và kết quả thực hiện Nghị quyết.”

Trên đây là một số ý kiến ban đầu của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đối với Dự thảo Nghị quyết số 02/NQ-CP của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2022 và những năm tiếp theo. Rất mong quý Cơ quan soạn thảo cân nhắc để chỉnh sửa, hoàn thiện.

Trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý Cơ quan.