Trích ý kiến của ĐBQH Lê Mạnh Hùng – Tỉnh Hà Tĩnh

Kính thưa các đồng chí.

Sau khi nghiên cứu dự án Bộ Luật thi hành án, qua thực tiễn chúng tôi xin có một vài ý kiến như sau:

Nội dung thứ nhất, về phạm vi điều chỉnh Bộ Luật thi hành án, chúng tôi đồng tình là xây dựng Bộ Luật thi hành án thống nhất để thi hành án hình sự, thi hành án dân sự, thi hành án hành chính. Như vậy, trong từng phần chúng ta nêu lên cụ thể và theo dự án này, tôi cho rằng như vậy cũng rất là tiến bộ, không nên để rải rác như trước đây. Xu hướng lâu nay chúng ta thành lập, xây dựng một Bộ Luật thi hành án như thế này tôi cho rất là hoan nghênh.

Ý kiến thứ hai, về quản lý Nhà nước thi hành án chúng tôi đồng tình với dự thảo tại Điều 16 là giao cho Bộ Tư pháp chủ trì phối hợp với Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và các cơ quan chức năng khác.

Ý kiến thứ ba, về tổ chức thực hiện thi hành án, qua đi giám sát một số tỉnh và nắm bắt một số thông tin thì có 2 suy nghĩ:

Suy nghĩ thứ nhất, hiện nay các trại giam do công an quản lý đã quá tải và trại giam của quân đội lại ít phạm nhân. Chỗ này Quốc hội có suy nghĩ như thế nào để có sự điều chỉnh, nơi chật quá, nơi lại ít quá, chỗ này đảm bảo thế nào, ở đâu cũng là Nhà nước cả, để đảm bảo theo tôi nên có một suy nghĩ chỗ này như thế nào?

Đi vào vấn đề cụ thể về việc tổ chức thi hành án hình sự, trước mắt chúng tôi đề nghị vẫn giữ nguyên cho Bộ Công an đảm nhiệm như lâu nay, nếu chúng ta chuyển giao sớm sẽ gặp khó khăn. Chúng tôi đi giám sát một số tỉnh và lần này về phát biểu trước Quốc hội rất là yên tâm, cá nhân tôi thấy rằng để ở Bộ Công an như hiện nay là yên tâm. Để ở Bộ Công an yên tâm rồi, nhưng phải có đổi mới cho phù hợp. Bởi vì trong Pháp lệnh năm 1993 đến bây giờ hơn 12 năm rồi, có những phần cần phải sửa đổi bổ sung cho phù hợp. Nếu như tiếp tục giao cho Bộ Công an quản lý chỗ này thì phải có điều chỉnh.

Nội dung thứ hai, về tổ chức thực hiện án dân sự, chúng tôi đồng tình với phương án 1 là tiếp tục giao cho Bộ Tư pháp, nhưng phải phối hợp với chính quyền địa phương. Bởi vì bản thân Bộ Tư pháp làm có những việc như thu tiền, như cưỡng chế và cưỡng chế có nhà đất, mà không có chính quyền tham gia vào đây thì bản thân đội thi hành án, các chấp hành viên cũng gặp khó khăn, vì chỗ này rất phức tạp.

Điểm nữa, theo cá nhân tôi không nên giao cho chính quyền xã thu với án phí hoặc số án còn lại dưới 500.000 đồng như vậy không nên, theo tôi không nên. Vừa rồi chúng ta có yêu cầu của chính quyền xã hỗ trợ có thể mình tăng thêm cán bộ thi hành án để xuống thực hiện chỗ này. Bây giờ chính quyền xã rất khó khăn, kinh phí có hạn, người có hạn và công việc thế này mình giao rất khó.

Ý tiếp theo trong thực hiện thi hành án là tử hình. Tôi thấy người thân của người bị kết án tử hình thì trước dự thảo ta nói là trước 7 ngày, lần này có sửa lại là trước thời gian tử hình, cho thân nhân gặp tử tù thời gian không quá 1 tiếng để nói chuyện này, chuyện kia. Tôi thấy chỗ này cần phải nghiên cứu, vì anh em bảo cái này nếu như mà cho người nhà đến gặp tử tù, mai mốt sẽ tử hình thì anh em quản lý rất khó, có khi người ta cắn lưỡi chết đi, biết chết đến nơi rồi, thì sẽ có khó khăn chỗ này. Chỗ này mình phải có hình thức thông báo cho gia đình bằng lời nhắn tin hoặc là những tang vật, hoặc là đồ của phạm nhân đó trước lúc tử hình, mình đưa về cho người ta, cách thông báo chỗ này theo tôi cũng nên có cách tính toán.

Thứ hai, về mai táng thi thể của người tử hình ở Điều 94, chỗ này tôi cũng rất băn khoăn, nếu như được, thì nên có thể cho lấy hài cốt về thì có thể êm đẹp hơn. Có thể sau 3 năm, 5 năm theo thủ tục dân tộc nếu gia đình có nguyện vọng thì được chuyển hài cốt về nơi quê hương hoặc nơi nghĩa địa của gia địa, của xóm làng gần thân nhân đó. Nếu như ta bắn xong rồi cho gia đình hoặc gia đình có cam kết lấy xác đi, thì chỗ này như thế nào? mai táng như thế nào? rinh đi có vất vả, có kêu trời, kêu đất không? chỗ này rất phức tạp. Cho nên khi con chết rồi là phức tạp lắm, khi cán bộ công an đi bắn mà còn sợ, chứ bây giờ con chết rồi, gia đình biết thế này thế khác. Các đồng chí thấy các vụ án tai nạn giao thông chết dọc đường rất phức tạp rồi, chỗ này theo tôi cũng phải có tính toán.

Thứ tư về thi hành án phạt tù, tôi thấy trong trại giam hiện nay có 3 phân trại: trại loại 1, trại loại 2, trại loại 3 theo Pháp lệnh 93, trại loại 1, loại 2, loại 3 này là giam riêng biệt, nhưng qua khảo sát, chúng tôi đề nghị với Quốc hội nên có nghiên cứu là 1 trại giam có thể là 3 loại, giam trong đó để đỡ vất vả. Bây giờ một vùng trại loại 3 từ 5 năm tù trở xuống, tất cả các loại tù này về tại một tỉnh. Chúng tôi đi Quảng Ninh vừa rồi, bản thân Quảng Ninh có phạt tù, nhưng lại vào trong Thanh Hóa đi thực hiện. Tại sao Nhà nước không cho tại Quảng Ninh cho thuận lợi đi lại của gia đình thăm nom phạm nhân. Chỗ này tôi đề nghị phải nghiên cứu như thế nào đó và trong 1 trại có 3 loại hình chức năng để hỗ trợ cho nhau. Nếu như 1 trại nào đó, trại 1 từ 20 năm tù đến chung thân mà chung trại thì phức tạp. Cho nên phải có 3 hình thức này vừa đỡ tốn kém cho gia đình thân nhân lên gặp con cái bị tù, bản thân đi lại của chỗ này khi miễn hoãn cũng dễ cho các cơ quan tư pháp. Tôi rất băn khoăn chỗ này.

Một điểm cuối cùng về thi hành án phạt tù cho hưởng án treo. Qua làm việc với các tỉnh, thấy Ủy ban nhân dân các tỉnh họ bảo việc này anh em chúng tôi cũng không nắm được. Hôm chúng tôi làm việc tại Quảng Ninh, đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh và Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, theo Ủy ban pháp luật báo cáo chúng tôi yêu cầu tất cả các tư pháp xã báo cáo lên để Ủy ban nhân dân tỉnh báo cáo với Đoàn, còn thực chất cũng không nắm được chỗ này. Cho nên việc khi mình tập hợp chỗ này mình nghiên cứu xử phạt tù cho hưởng án treo chỗ này hiệu quả phải có tính toán tách bạch vấn đề chỗ này như thế nào.