Trích ý kiến của ĐBQH Đặng Văn Xướng – Tỉnh Long An

Kính thưa các đồng chí.

Tôi xin có một số ý kiến đóng góp cho dự án Bộ Luật này. Trước hết, về nhận thức tôi cho rằng trong quá trình thảo luận dự án Luật này, chúng ta gặp 2 khó khăn lớn nhất.

Một, trước các Nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp. Tôi cũng nhận thức rằng định hướng rất đúng, có những việc chúng ta đã và đang làm, ví dụ tăng thẩm quyền xét xử cho Toà án nhân dân cấp huyện, cũng có lộ trình, bước đi.

Tuy nhiên, cũng nhiều vấn đề từ các Nghị quyết này mà chúng ta đang cân nhắc rất nhiều giữa làm sao mà cụ thể hoá được Nghị quyết của Đảng thành các luật mang tính khả thi, phù hợp với cuộc sống. Có cái làm ngay, có cái làm lâu dài, có lộ trình, trong đây có vấn đề này, tôi thấy đây là vấn đề khó, ít nhất là đối với bản thân tôi.

Thứ hai, cái khó là Chính phủ đã trình Bộ Luật này, nghĩa là tuyệt đại bộ phận Chính phủ là thống nhất, tuy nhiên cũng có vài thành viên Chính phủ không nhiều, nhưng lại là thành viên rất quan trọng, dính dáng trách nhiệm trực tiếp đối với Bộ Luật này, cụ thể là trong tổ chức thi hành án hình sự, hiện nay còn ý kiến rất khác nhau ở chỗ Bộ Công an và Bộ Quốc phòng, đặc biệt là Bộ Công an.

Trước hai cái khó đó, đúng là đại biểu Quốc hội rất băn khoăn, trong dự án Luật còn nhiều phương án khác nhau, còn nhiều vấn đề khác nhau,cái đó rất bình thường, chúng ta tranh luận đi đến thống nhất, đưa ra Quốc hội cũng làm được thôi, nhưng đúng là Bộ luật này tôi thấy nó khó thật.

Sau đây tôi có vài ý kiến đóng góp cụ thể, một là chúng ta nên thi hành Bộ luật thi hành án chung hay là riêng cho từng luật. Theo tôi với tiến độ chuẩn bị như lúc này và chất lượng như hiện nay mặc dù còn nhiều vấn đề chúng ta đang băn khoăn, đang bàn nhưng như vậy tôi đề nghị chúng ta làm luôn một Bộ luật thi hành án chung. Ngay từ bây giờ chúng ta đặt vấn đề nhưng chúng ta chưa chuẩn bị gì hết thì tôi cũng đồng ý phương án là chúng ta xây dựng thành Bộ luật riêng lẻ. Nhưng với những cái mà chúng ta có được như hiện tại thì tôi thấy chúng ta nên làm một Bộ luật chung.

Tuy nhiên, cần phải rà soát lại những nội dung mà chúng ta đã đưa vào những phần đầu. Ví dụ nhiệm vụ của Bộ luật thi hành án hay là các nguyên tắc, rà soát lại xem những việc đó đã chung cho cả thi hành án dân sự, hành chính và cả thi hành án hình sự chưa. Tôi đơn cử như Điều 8 nói về nguyên tắc bảo đảm kết hợp tự nguyện thi hành án với cưỡng chế thi hành án. Tôi cảm thấy nguyên tắc này nó đúng cho dân sự, nhưng về hình sự có những chỗ không phù hợp. Có những vụ chúng ta khởi tố, tạm giam, sau đó điều tra, truy tố, xét xử sau đó bỏ tù ngay, đâu có quyền chọn lựa là tự nguyện hay là bị cưỡng chế, cho nên tôi đề nghị cần phải cân nhắc lại.

Ý kiến thứ hai, xung quanh quản lý Nhà nước và tổ chức thi hành án hình sự. Tôi thống nhất như dự thảo, tức là quản lý Nhà nước ở đây là Chính phủ thì thống nhất rồi, nhưng sau đó cần phải giao cho Bộ Tư pháp chịu trách nhiệm chính trong việc chủ trì, phối hợp với các Bộ khác để quản lý Nhà nước trong lĩnh vực này. Theo tôi đây là một thông lệ trong hệ thống pháp luật hiện nay chúng ta đã có và trên thực tế chúng ta làm cũng rất tốt đối với những công việc như thế này, như trong giáo dục, trong y tế v.v... nghĩa là chúng ta đã và đang làm. Việc này chúng ta phân công như dự thảo là phù hợp, không có gì mâu thuẫn. Thống nhất như vậy nghĩa là tôi đồng ý quản lý Nhà nước là thống nhất, nhưng điều đó không có nghĩa là Bộ chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước trực tiếp tổ chức luôn việc thi hành án hình sự. Nói cách khác, tôi đồng tình theo cách giữ nguyên mô hình như hiện nay trong thi hành án hình sự vì những lý do sau đây:

Một, cũng như nhiều đại biểu tôi thấy chúng ta cần phải giảm những lực lượng mà hiện nay trong ngành công an không phải là lực lượng vũ trang, bản chất không mang tính chất lực lượng vũ trang nhưng nó vẫn nằm trong lực lượng vũ trang. Ví dụ, cảnh sát giao thông, phòng cháy chữa cháy v.v... Những việc này theo tôi nhận thức nó dễ hơn nhiều so với cái mà chúng ta đang bàn, vậy mà chúng ta vẫn chưa chuyển được cho các ngành khác quản lý cho đúng hơn, nó phù hợp với nhiều nước trên thế giới hiện nay đang làm. Huống hồ việc này rất khó, bởi thi hành án hình sự tốt thì không chỉ góp phần thực thi bản án quyết định của Tòa án bảo đảm cho pháp chế xã hội chủ nghĩa được nghiêm minh, mà còn góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Lúc trước tôi nghe, tôi thấy Bộ Công an các đồng chí thường giải trình chỗ này, có lẽ như hù đại biểu Quốc hội. Nhưng nghiệm lại thực tế và có đi giám sát ở các trại giam thì tôi thấy rằng đó là những băn khoăn, những nêu lên chính đáng là có thật, không phải chỉ có đồng chí trong ngành Công an mới thấy như vậy được. Nếu có dịp tiếp cận, chúng ta cũng thấy như thế, nhất là có những trại các đối tượng bị án trong đó rất nguy hiểm, nói chung có cơ hội là nó sẵn sàng phá trại và nó ra ngoài thì hậu quả sẽ như thế nào thì chúng ta đã biết. Và tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, chúng ta đừng mất cảnh giác chỗ này. Đó là thứ nhất.

Thứ hai, theo tôi mục đích của chúng ta sửa đổi làm sao thi hành án tốt hơn và cái đó hiện nay không đơn thuần chỉ từ trách nhiệm của cơ quan này sang cơ quan khác. Chúng ta phải tăng cường đầu tư để cải thiện các điều kiện ở các trại giam tốt hơn, để chúng ta cải tạo con người có hiệu quả nhân văn hơn, về việc đó chúng ta còn nhiều bất cập.

Thứ ba, dù còn hạn chế nhất định nhưng tôi thấy cơ bản ngành Công an làm tốt, hoàn thành nhiệm vụ của mình, anh em rất vất vả, điều kiện rất khó khăn, nhưng cơ bản làm được vấn đề này.

Thứ tư, Bộ Tư pháp hiện nay với chức năng nhiệm vụ của mình theo tôi quá tải, riêng thi hành án thì thi hành án hình sự, dân sự có nhiều cố gắng cũng làm được kết quả nhất định. Nhưng rõ ràng hôm nay tồn đọng rất nhiều mà có nhiều nguyên nhân để dẫn đến thi hành án dân sự nó hạn chế như hiện nay. Trong đó theo tôi có một nguyên nhân chủ yếu là bất cập về đội ngũ, về lực lượng thi hành án nghĩa là chúng ta còn thiếu về số lượng và chất lượng thì cần phải nâng lên nhiều mặt. Cho nên vấn đề ở đây không phải là không tin ở Bộ Tư pháp, bởi vì trên thực tế chúng ta chưa giao mà, cũng có đồng chí nói chưa giao thì biết làm sao người ta chưa làm được. Vấn đề giao cũng có thể làm được, thậm chí làm tốt hơn Bộ Công an, nhưng cũng có thể làm không được và làm xấu hơn hiện nay, cái đó là trong tương lai. Nhưng căn cứ vào thực tế thấy một bên đang làm tốt và một bên nếu giao cũng chưa biết như thế nào, bởi vì thấy dân sự hiện nay thi hành án dân sự cũng có vấn đề.

Trên tinh thần thận trọng, ổn định tôi ủng hộ phương án như hiện nay, xin có một số ý kiến.