Khai thác khoáng sản: Ai ‘chỉ điểm’ cho doanh nghiệp?
Khai thác khoáng sản: Ai 'chỉ điểm' cho doanh nghiệp?
- Cho rằng đồng
bào những vùng giàu khoáng sản đang "nghèo trên đống vàng, chết trên đống
thuốc", Bí thư Hà Sơn Nhin (Gia Lai) ví von, các "nàng tiên"
khoáng sản bây giờ đã đến mức phải than: "Anh ơi đừng quậy em nữa, em sắp
kiệt sức rồi. Nếu em chết thì mọi người sẽ chết sau em không lâu".
Nghịch lý mà ông Nhin, cũng
như nhiều bí thư các tỉnh giàu tài nguyên nêu ra trong phiên thảo luận sáng nay
(16/6) ở Hội trường về Luật Khoáng sản, đó là càng ở những nơi giàu tài nguyên,
dân càng nghèo, đường xá hỏng, bệnh tật và tệ nạn xã hội tràn lan.
Đừng để đời cha ăn mặn...
Dân, doanh nghiệp, tỉnh, Trung
ương hay chỉ một nhóm lợi ích hưởng lợi từ khoáng sản? Câu hỏi được đề
cập nhiều bởi địa phương thì than nghèo, Nhà nước nói thất thu.
Bí thư Gia Lai Hà Sơn Nhin
phàn nàn, địa phương chỉ quản được rừng, nguồn nước chứ khoáng sản dưới lòng
đất thì chịu, nói gì đến việc quy hoạch quản lý, vì đây là độc quyền của Bộ TN&MT.
Theo ông Nhin, "các dự án do địa phương cấp phép chủ yếu vì lộ
lọt thông tin hoặc Trung ương "chỉ điểm" chứ địa phương làm sao biết
được chỗ nào có mỏ vàng, mỏ đá quý".
Ông Nhin muốn phải có quy định
cụ thể loại mỏ nào, khoáng sản nào được phép công khai, cái nào không công
khai, từ đó tránh được việc xin, cho tiêu cực.
ĐB Trần Đình Nhã
(Vũng Tàu) gửi lời khẩn cầu Quốc hội hãy đưa ra quyết sách để thế hệ tương lai
không sa vào cảnh đời cha ăn mặn, đời con khát nước. Khi mà VN đang sở
hữu nhiều loại khoáng sản tầm cỡ thế giới như: bôxít, titan, đất hiếm, đá hoa
trắng, đá nguyên liệu xi măng v.v... nhưng mỗi năm chỉ đóng góp 3% GDP và
giải quyết việc làm cho 30 vạn lao động.
Ngân sách phải chi ra không ít để làm đường, làm cảng, giải quyết hậu quả vô hình
và hữu hình của hoạt động khai thác khoáng sản. "Khai thác khoáng sản nhiều nhưng nhân dân cũng đau ốm nhiều do môi
trường bị ô nhiễm", ông Nhã kết luận.
Ông Nhã và ĐBQH các tỉnh giàu
khoáng sản như Cao
Bằng, Đăk Nông, Quảng Nam... đều chỉ ra, dân ở những nơi có khoáng sản
không những nghèo, mà thậm chí còn kinh hoàng nếu như biết mình ở trên một vùng
đất có khoáng sản. Hầu như đã chẳng được lợi lộc gì họ còn phải đối mặt với
nguy cơ phải dời nhà, dời cửa, hít bụi, chịu đựng tiếng ồn...
"Dân rất sợ ông địa chất, ông phát hiện gần nhà mình hay ngay dưới
nhà mình có mỏ", ông Nhã nói.
Bí thư Cao Bằng Nguyễn Thị Nương
than: "Nơi nào có nhiều khoáng sản
đang được khai thác thì nhân dân càng chịu nhiều khó khăn, như đường xá hỏng,
đi lại khó khăn, môi trường nước, môi trường sống bị ô nhiễm nghiêm trọng. Đất
đai sản xuất bị xâm phạm và ngày càng bị giảm dần. Nguồn thu của địa phương rất
thấp".
"Các nước mới phát
triển có chiến lược thu hút khoáng sản rất mạnh. Họ mua về dùng nhưng
mua cả về dự trữ, với giá rất cao, trong khi khoáng sản của Việt ĐB Lê Quốc Dung |
Theo phản
ánh của ĐB Vũ
Thị Phương Anh (Quảng
Do đó, việc khai thác luôn
gây tác động lớn đến tốc độ dòng chảy các con sông. Cá ở miền Trung đang chết
hàng loạt do khai thác vàng.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban
Kinh tế QH Lê Quốc Dung trăn trở: "Nếu
Nhà nước không biết thực hiện đầy đủ lợi ích của mình thì các nhóm lợi ích sẽ
thực hiện và phân chia với nhau, rất tiêu cực".
Không công bố mỏ sát biên
giới
Để hạn chế tình trạng DN lũng
đoạn khai khoáng, bán đổ, bán tháo tài nguyên, ĐB Trần Đình Nhã đề xuất mạnh
tay bỏ cơ chế cấp phép khai thác khoáng sản mà chỉ cấp phép thăm dò.
Quyền khai thác đều phải được
đấu giá.
Trong trường hợp DN nhận giấy
phép nhưng không khai thác, theo ĐB Lưu Thị Chi Lan (Vĩnh Phúc), nên kiên quyết
thu hồi để giao cho các tổ chức, cá nhân khác.
ĐB Điểu K’re (Đăk Nông) cho
rằng, cần có chế định cụ thể để ràng buộc trách nhiệm DN phải bồi hoàn
tổn hại môi trường, hạ tầng cơ sở cũng như sử dụng lao động địa phương. Dự thảo
luật chỉ ghi "cần khuyến khích" thì không đủ ràng buộc pháp lý.
Phó trưởng đoàn ĐBQH Cao Bằng
Triệu Sĩ Lầu lại đề xuất không nên công bố quy hoạch các mỏ khoáng sản nhỏ lẻ ở
khu vực nước đầu nguồn, rừng phòng hộ, đất sản xuất và mỏ sát biên giới. Như
vậy sẽ ngăn chặn nạn khai thác bừa bãi, thu gom xuất lậu quặng qua biên giới,
cũng bảo đảm an ninh quốc phòng.
Dự thảo luật sẽ được hoàn thiện
trước khi thông qua vào kỳ họp sau.
- Lê Nhung - Ảnh: Lê Anh Dũng ngày
16/6/2010 theo VietNamNet