Góp ý của ĐBQH Trần Tiến Dũng – Hà Tĩnh đối với dự thảo Luật khoa học công nghệ sửa đổi

Kính thưa Quốc hội,

Chúng tôi thấy có những mặt hạn chế trong hoạt động khoa học, công nghệ hiện nay thì có nhiều nguyên nhân. Nhưng chúng tôi cho rằng có một nguyên nhân quan trọng và dẫn tới điểm nghẽn hiện nay đó là chúng ta xây dựng hoàn thiện và phát triển thị trường khoa học, công nghệ. Chúng ta được biết là lợi nhuận cạnh tranh và lợi nhuận thì thường là động lực to lớn để thúc đẩy phát triển tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội. Do vậy, chúng tôi đề nghị trong lần sửa đổi lần này cần tiếp tục tập trung nghiên cứu, xác định rõ vị trí, vai trò, quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của các chủ thể chính tham gia vào thị trường này. Chúng tôi đề nghị trước hết là phải tập trung sửa cơ chế kế hoạch trong quản lý, tập trung sửa cơ chế cấp phát tài chính hiện nay, tập trung sửa cơ chế khuyến khích, tạo cơ chế khuyến khích để phát triển nhu cầu khoa học, công nghệ, làm thế nào cung và cầu trong khoa học, công nghệ của thị trường này là phải phù hợp lẫn nhau và phải thúc đẩy phát triển lẫn nhau.

Cuối cùng, chúng tôi thấy cần phải có những quy định về xã hội hóa mạnh mẽ và để huy động nguồn lực toàn xã hội cho vấn đề này. Xung quanh nội dung này liên quan đến thị trường, tôi xin tham gia một số ý kiến, các quy định các điều cụ thể.

Thứ nhất, tại Khoản 10, Điều 3 về phần giải thích từ ngữ có khái niệm là đặt hàng thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ. Tôi thấy diễn đạt như trong dự thảo tôi thấy chưa rõ, chưa bình đẳng, chưa đề cao tính cạnh tranh trong hoạt động thị trường này, trong ứng dụng và phát triển khoa học, công nghệ. Chúng tôi đề nghị quy định rõ chỉ đặt hàng và ký hợp đồng với các tổ chức và cá nhân có đủ năng lực và uy tín, phát huy cạnh tranh trong hoạt động khoa học, công nghệ, có như vậy chúng ta mới coi khách hàng của khoa học, công nghệ là thượng đế được và như vậy mới tạo ra một sản phẩm khoa học, công nghệ thực sự có giá trị cao đưa lại hiệu quả về kinh tế và xã hội.

Thứ hai, tại Điều 5, quy định về chính sách nhà nước về phát triển khoa học, công nghệ. Điểm này có 5 khoản, diễn đạt rất dài về các chính sách lớn của nhà nước, chúng tôi thấy đề nghị Ban soạn thảo xem xét theo hai hướng:

Hướng thứ nhất, bỏ hẳn điều này, vì nội dung của tất cả trong điều này đã được quy định trong điều này đã được nêu trong Điều 37, Điều 38 của Hiến pháp năm 1992 và hiện nay dự thảo Hiến pháp chúng ta đang bàn cũng đã đề cập đến vấn đề này. Đặc biệt trong các Văn kiện của Đảng gần đây đã nêu rõ những chính sách lớn này, nhưng đó cũng chỉ là những chính sách lớn.

Hướng thứ hai, nếu chúng ta mong muốn có điều này thì cần diễn đạt rất gọn, rất ngắn, rất cô đọng trong khoản và diễn đạt theo ngôn ngữ pháp lý có căn cứ để có hiệu lực tránh diễn đạt theo văn phạm của nghị quyết, khẩu hiệu tuyên truyền, kêu gọi nhưng hiệu lực của  nó sẽ không đạt. Mong muốn của chúng ta là tạo động lực phát triển khoa học, công nghệ sẽ không đạt được

Thứ ba, Điều 57, chúng ta có quy định về quỹ phát triển khoa học, công nghệ. Chúng tôi thấy quy định ở điều này khá tốt, nhưng chúng tôi đề nghị bổ sung một điểm vào Khoản 1 là: quỹ phát triển khoa học, công nghệ được phép chi cho hỗ trợ cho công tác thi đua khen thưởng, công tác tôn vinh các tổ chức, cá nhân có hoạt động khoa học, công nghệ mà có sáng tạo, cải tiến, nghiên cứu sâu sắc mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội, rất cần động viên chỗ này.

Điểm cuối cùng, chúng tôi xin đề cập, đó là tại Điều 22 quy định về quyền của cá nhân hoạt động khoa học, công nghệ. Điều này có 11 khoản nghĩa là rất dài, chúng tôi xin đề cập một khoản là Khoản 11 quy định về quyền khen thưởng và các quyền lợi khác theo quy định của pháp luật.

Thứ nhất, chúng tôi đề nghị, làm rõ quyền lợi khác là quyền lợi như thế nào? Chúng ta không nên dùng một khái niệm dẫn chiếu chung chung như thế này lại càng không rõ, mà luật không rõ thì hiệu lực thi hành rất kém. Đây là quy định của lĩnh vực khoa học, công nghệ cho nên chúng tôi đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu có những quyền gì, những cơ chế chính sách gì trong việc này thì nên ghi rõ vào.

Thứ hai, chúng tôi muốn trình bày trong thực tiễn có nhiều nghiên cứu khoa học và công nghệ, có nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật đổi mới công nghệ được tiến hành trong các cơ sở nghiên cứu khoa học công nghệ, trong các cơ sở đào tạo, trong thực tiễn sản xuất kinh doanh, cụ thể là trong nhà máy, trong công trường, trên đồng ruộng v.v.... và kết quả sáng tạo đó được ứng dụng mang lại hiệu quả kinh tế xã hội rất cao. Do nhiều đối tượng nghiên cứu, một là cán bộ nghiên cứu khoa học chuyên nghiệp, hai là sinh viên, kỹ sư thực hành, người lao động, kể cả những người nông dân v.v.... Nhưng chúng tôi thấy quy định ở đây chưa có quy định cơ chế hỗ trợ khuyến khích khen thưởng, tôn vinh và các quyền lợi về vật chất và tinh thần khác để động viên nguồn lực nghiên cứu này. Nếu chúng ta đưa vào điều khoản 11 này thêm một quy định như vậy sẽ tạo một động lực rất lớn, tạo thị trường khoa học công nghệ rất tốt và xã hội hóa được nó. Xin cảm ơn Quốc hội.