Góp ý của ĐBQH Giàng Thị Bình – Lào Cai đối với dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992

Kính thưa Quốc hội,

Qua nghiên cứu dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 tôi xin có một số ý kiến đóng góp cụ thể như sau.

Thứ nhất, về quyền con người, Hiến pháp 1992 quy định rất nhiều về quyền con người, tuy nhiên có những chỗ quy định còn chưa đầy đủ. Nói đến nhà nước pháp quyền là nói đến trách nhiệm giữa nhà nước, tổ chức, cơ quan nhà nước, con người, công dân. Con người và công dân đều phải có trách nhiệm và nghĩa vụ trước nhà nước như bảo vệ Tổ quốc, nộp thuế, tuân thủ Hiến pháp và pháp luật. Nhà nước có trách nhiệm bảo vệ, tôn trọng quyền con người, quyền công dân như trách nhiệm giải trình công khai minh bạch các hoạt động của nhà nước đối với nhân dân. Vì vậy, sửa đổi Hiến pháp 1992 một cách toàn diện quyền con người, quyền công dân là hết sức cần thiết.

Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đã quy định các nguyên tắc về quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân, các quyền về dân sự, chính trị, các quyền về kinh tế, văn hóa, xã hội, các biện pháp bảo đảm quyền và nghĩa vụ của con người mà nhà nước và các cơ quan nhà nước, công chức nhà nước có trách nhiệm tôn trọng, bảo đảm và bảo vệ quyền con người. Một điểm mới trong chương này là quy định về các quyền thể hiện dân chủ trực tiếp như quyền phúc quyết, quyền được trưng cầu dân ý, quyền được nhà nước cung cấp thông tin liên quan đến việc sử dụng quyền lực và tài sản của nhà nước. Do vậy, tôi hoàn toàn đồng ý với dự thảo về Chương quyền con người và việc Ban soạn thảo đã đưa quyền con người lên Chương II là hoàn toàn phù hợp.

Thứ hai, tôi xin tham gia cụ thể vào một số điều như sau.

Điều 2, sửa đổi, bổ sung Điều 17, 18, tại Khoản 2 tôi đề nghị bỏ từ "ít" ở cuối và bổ sung thêm cụm từ "hình sự", cụ thể sửa lại là: hình phạt tử hình chỉ được áp dụng đối với một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng được quy định trong Bộ luật hình sự. Quy định như vậy là đầy đủ và cụ thể.

Điều 59 sửa đổi Điều 18, tôi đề nghị bỏ cụm từ "và quy hoạch" và sửa lại là: đất đai là tài nguyên quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước được thống nhất quản lý theo quy định của pháp luật. Vì quản lý theo quy định của pháp luật đã mang đầy đủ nội hàm quản lý nhà nước về đất đai, trong đó có cả quy hoạch.

Khoản 2, Điều 59, tôi đề nghị sửa đoạn thực hiện các nghĩa vụ liên quan theo quy định của luật, sửa lại thành: thực hiện các nghĩa vụ liên quan theo quy định của pháp luật.

Điều 111 sửa đổi, bổ sung Điều 128 và 135 Hiến pháp 1992, Khoản 2 đề nghị bổ sung cụm từ "chế độ bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức thẩm phán, nhiệm kỳ của thẩm phán theo luật định", tách đoạn "việc bầu và nhiệm kỳ của hội thẩm tòa án nhân dân theo luật định" thành một khoản trong điều này và sửa lại là "chế độ bầu cử và nhiệm kỳ của hội thẩm tòa án các cấp do luật định", tức là giữ nguyên đoạn 2 Điều 128 của Hiến pháp 1992.

Ngoài ra tôi cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu quy định việc bổ nhiệm thẩm phán tòa án nhân dân các cấp là do Chủ tịch nước bổ nhiệm để phù hợp với quy định tại Điều 94 của dự thảo quy định về quyền hạn của Chủ tịch nước. Tại Điều 110 của dự thảo quy định "Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao do Chủ tịch nước" bổ nhiệm là không đảm bảo sự nhất quán. Bởi lẽ, theo pháp luật Việt Nam chỉ có thẩm phán, không phân biệt thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hay thẩm phán tòa án nhân dân các cấp ở địa phương mới được pháp luật trao quyền nhân danh Nhà nước để xét xử mọi hành vi phạm tội, giải quyết các vấn đề mâu thuẫn trong đời sống nhân dân, nhằm mục đích trừng trị kẻ phạm tội, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, của Nhà nước và công dân, đồng thời cũng phải chịu trách nhiệm trước Nhà nước. Vì vậy, nếu chỉ quy định như trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 là chỉ có Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao mới do Chủ tịch nước bổ nhiệm là không nhất quán. Trên đây là một số ý kiến của tôi, xin cảm ơn Quốc hội.