Đại biểu Bùi Ngọc Chương tỉnh Cà Mau góp ý dự thảo Luật hộ tịch tại kỳ họp thứ 7 của QH

Bùi Ngọc Chương - Cà Mau

Kính thưa Quốc hội,

Tôi xin tham gia một số ý kiến về dự án Luật hộ tịch.

Trước hết, tôi nhất trí về sự cần thiết xây dựng, ban hành Luật hộ tịch với những lý do đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ cũng như ý kiến các đại biểu đã phát biểu trước. Do có nhiều nội dung liên quan đến dự án Luật căn cước công dân đang đồng thời xây dựng, tôi xin nêu một số vấn đề quan tâm:

Thứ nhất, đây là đạo luật chủ yếu quy định về thủ tục, các quy định quan trọng nhất nằm tại các chương II, III, IV quy định về thủ tục đăng ký hộ tịch. Tuy nhiên, tại Điều 75 quy định chuyển tiếp lại giao Chính phủ quy định thủ tục đăng ký hộ tịch trong giai đoạn chuyển tiếp cho đến khi xây dựng xong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, chậm nhất đến hết 31/12/2019 phải thống nhất trên toàn quốc thủ tục đăng ký hộ tịch theo quy định của luật này. Như vậy có nghĩa hầu hết các quy định về thủ tục nội dung chủ đạo của luật này sẽ bị treo đến năm 2019.

Thứ hai, điểm rất quan trọng của dự án luật này là sử dụng số định danh cá nhân, sử dụng thẻ căn cước công dân để giảm thiểu giấy tờ hộ tịch và xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử hộ tịch tích hợp vs cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Nhiều quy định quan trọng của dự thảo luật đề cập việc sử dụng thẻ căn cước công dân ở Điều 9, số định danh cá nhân ở các Điều 14, 16, 36,  49, 53, 68. Tuy nhiên, đây là những vấn đề đang được thiết kế, xây dựng trong dự án Luật căn cước công dân đang được thảo luận đồng thời tại kì họp này. Những vấn đề này trong hai dự án luật rất liên quan chặt chẽ, phụ thuộc vào nhau và ý kiến đang còn rất khác nhau, cần phải tiếp tục làm rõ. Trong khi đó dự thảo Luật căn cước công dân tại Điều 35 về hiệu lực thi hành và quy định chuyển tiếp lại vẫn quy định việc cấp số định danh cá nhân, thẻ căn cước công dân khi chưa đủ điều kiện thực hiện thì vẫn áp dụng theo pháp luật hiện hành và chậm nhất đến 1/1/2020 mới thực hiện thống nhất.

Với những lí do nêu trên, tôi đề nghị cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa hai Ban soạn thảo của dự án Luật căn cước công dân và dự án Luật hộ tịch để kết nối các nội dung liên quan, nhất là những nội dung có tính lệ thuộc nhau. Điều chỉnh hợp lí lộ trình thực hiện các quy định chủ yếu để luật thực sự có tính khả thi và sớm đi vào cuộc sống.

Thứ hai là về thẩm quyền đăng kí hộ tịch và chuẩn hoá đội ngũ công chức tư pháp hộ tịch. Dự thảo luật thiết kế phân cấp cho cấp huyện và cấp xã giải quyết toàn bộ công việc về đăng kí hộ tịch, trong đó rất nhiều nội dung công việc được thực hiện ở cấp xã. Tuy nhiên, theo kết quả khảo sát trình độ chuyên môn công chức tư pháp hộ tịch cấp xã, như có đại biểu đã nêu là trong số hơn 15.000 công chức tư pháp hộ tịch thì chỉ có 27% là đại học luật, 50% là trung cấp luật, còn lại 23% tương đương với 3.526 người có trình độ đại học và trung cấp khác, tức là chưa đạt trung cấp luật trở lên. Tờ trình của Chính phủ cũng nêu trình độ năng lực của đội ngũ công chức làm công tác tư pháp hộ tịch chưa đáp ứng được yêu cầu. Vì vậy, đề nghị cân nhắc trước mắt nên giao nhiệm vụ đăng kí hộ tịch cho cả 3 cấp tỉnh, huyện và xã cùng thực hiện như quy định hiện hành. Ở đây cũng như một số ý kiến trước đã nêu, theo hướng phát huy, đề cao trách nhiệm của bộ máy, đội ngũ công chức hiện có ở cấp tỉnh và cấp huyện, giảm áp lực, tránh dồn việc quá nặng cho cấp xã, không phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay, đồng thời cần nghiên cứu mô hình đăng ký hộ tịch phù hợp với chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn tới đây sẽ bàn khi xây dựng Luật chính quyền địa phương.

Về công chức tư pháp hộ tịch ở Điều 71 đề nghị vẫn thực hiện theo quy định hiện hành, không nên đặt vấn đề bố trí công chức chuyên trách đảm nhiệm công tác hộ tịch ở cấp xã. Bên cạnh đó dự thảo luật quy định công chức tư pháp hộ tịch cấp xã phải có trình độ trung cấp luật trở lên là điều rất khó khả thi trong điều kiện hiện nay cũng như những năm tới như đã nêu ở trên vẫn còn 23% cán bộ làm công tác này chưa đạt trình độ trung cấp luật trở lên. Nếu vẫn thực hiện phân cấp triệt để và quy định về công chức tư pháp hộ tịch như tại Điều 71 của dự thảo luật thì sẽ phải tăng thêm chi phí cho công tác đào tạo, vận hành cũng như tăng biên chế cho cấp xã, đây là vấn đề cần cân nhắc kỹ.

Cuối cùng về cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử ở Điều 59, như một số đại biểu đã nêu, tôi nhất trí với ý kiến thẩm tra của cơ quan thẩm tra về việc hiện nay đang tồn tại nhiều cơ sở dữ liệu điện tử liên quan đến quản lý dân cư do các bộ, ngành khác nhau thực hiện. Như một số ý kiến, tôi đề nghị trước mắt nên xem xét cho thực hiện như quy định hiện hành, tức là việc xây dựng cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử thực hiện tùy thuộc vào từng địa phương, như đại biểu Nguyễn Đức Chung đã nêu nên tích hợp vào một hệ thống cơ sở dữ liệu chung, có thể gọi là cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo Đề án 896 của Chính phủ và nếu thực hiện cơ sở dữ liệu điện tử thì vô hình chung sẽ đổ dồn nhiệm vụ quá tải cho cán bộ cấp xã cũng như tăng chi phí thực hiện. Xin hết ý kiến. Xin cảm ơn Quốc hội.