Website xây dựng pháp luật của VCCI
Ý kiến của LS Nguyễn Ngọc Bích
|
Trước kia cá nhân ít phải đóng thuế nên họ không quan tâm đến sự chi tiêu của Nhà nước, như việc cấp tiền cho doanh nghiệp thi hành án ở nước ngoài; hoặc không khó chịu lắm khi bị công chức hành. Nay biết mình đóng thuế để đưa vào ngân sách nhà nước thì người dân sẽ không còn thờ ơ với việc chi ngân sách, hay với thái độ phục vụ của công chức. Nỗi ấm ức vì phải đóng thuế sẽ phải giải tỏa bằng cách lên tiếng trước các sự bất bình kia. Khi ấy xã hội phải có những kênh chính thức giúp công dân đã đóng thuế lên tiếng. Kênh đó không phải là báo chí; vì báo chí chỉ có thể bêu lên làm xấu mặt cá nhân bị chỉ trích; chứ không có quyền bãi chức người ấy. Phải là những người được dân cử cơ! Có quyền bãi chức cơ! Ta biết là ai và nơi nào? Kênh ấy sẽ phải đổi thay! Tóm lại, về mặt tâm lý sẽ có nhiều tác động âm thầm nhưng mạnh mẽ.
Khả năng hành thu
Hiện nay, với thuế thu nhập cá nhân, sở thuế chỉ lấy được bằng cách là thu tại nơi trả tiền, hay thu tại nguồn; và thứ hai buộc những người nổi tiếng phải tự khai; vì họ có thu nhập cao do ký hợp đồng với các công ty lớn, nơi này khai số tiền đó ra khi đóng thuế thu nhập. Trong tương lai hai cách này vẫn còn hiệu quả nhưng việc thu thuế vẫn bị giới hạn.
Sự giới hạn sẽ tồn tại bao lâu hệ thống ngân hàng còn phục vụ khách hàng như hiện nay. Có bao nhiêu cá nhân được ngân hàng gửi thư hàng tháng cho biết số tiền ra vào của họ trong tài khoản và có bao nhiêu người muốn trả tiền cho người khác mà không phải đích thân đến ngân hàng rút tiền mặt hay lập ủy nhiệm chi? Cách phục vụ như thế (mà không phải hoàn toàn do lỗi của ngân hàng) không thúc đẩy cá nhân gửi tiền ngân hàng. Ở các nước mà dân cư gửi tiền ở ngân hàng nhiều, sở thuế coi chứng từ ngân hàng là chính vì nó chứng tỏ đồng tiền chuyển dịch, hóa đơn chỉ là phụ. Ở ta, hóa đơn đỏ là chính, nó có tác dụng như một tấm chi phiếu của sở thuế, do chính nơi đây phát hành, để thu được thuế. Sở thuế còn đối xử với ngân hàng như thế thì sao khuyến khích dân chúng gửi tiền ngân hàng? Bởi thế cho nên cần phải thay đổi tâm lý, thói quen và sự mong đợi của dân chúng đối với ngân hàng trước khi nghĩ đến một phương tiện hiệu quả cho việc thu thuế cá nhân một cách đại trà.
Ngân hàng Nhà nước quy định việc thanh toán không dùng tiền mặt thì bó buộc được doanh nghiệp, chứ không thể với cá nhân. Có máy ATM thì tiện hơn cho người gửi tiền một tí; nhưng chưa đủ! Người ta sẽ ít ngại ngần trả thuế khi chỉ việc ngồi ở nhà, xé tấm chi phiếu, bỏ vào phong bì gửi đi; chứ còn đi đóng thuế để mà xếp hàng chầu chực như ngày xưa ở cửa hàng lương thực thời bao cấp thì ai sẽ đi? Phải có phương tiện giúp thu thuế trước khi tính tới khả năng thu thuế.