Website xây dựng pháp luật của VCCI
Một số điều chỉnh, bsung chính trong dự án Luật HQ (sửa đổi)
Một số điều chỉnh, bổ sung chính trong dự án Luật Hải quan (sửa đổi)
Thành Tâm
Báo Thương Mại
Dự án Luật Hải quan trình QH lần này dự tính sẽ sửa đổi và bổ sung 24 điều khoản của Luật Hải quan hiện hành. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi chỉ phân tích một số trọng tâm sau:
Thứ nhất là phạm vi điều chỉnh của Luật.
Luật Hải quan hiện hành chưa quy định phạm vi không gian mà Luật có hiệu lực áp dụng. Luật Hải quan của hầu hết các nước trên thế giới và khu vực đều quy định về "Lãnh thổ hải quan" đề khẳng định chủ quyền và quyền chủ quyền của Nhà nước về hải quan. "Lãnh thổ hải quan" theo Luật Hải quan của họ không chỉ là lãnh thổ quốc gia mà còn bao gồm các khu vực thuộc quyền tài phán nằm ngoài lãnh thổ quốc gia (ví như vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa...). Trong điều kiện hội nhập kinh tế của nước ta, việc bổ sung nội dung này nhằm khẳng định quyền chủ quyền của Nhà nước ta về hải quan tại những khu vực trên là cần thiết. Mặt khác, bổ sung quy định để có căn cứ pháp lý khi đàm phán các vấn đề có liên quan đến quản lý nhà nước về hải quan, nhất là những khu vực nhạy cảm như vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa... với các nước đối tác và làm căn cứ để các cơ quan khác của nhà nước xử lý các vấn đề liên quan đến hải quan tại các khu vực nằm ngoài lãnh thổ quốc gia. Theo đó, sẽ sửa đổi, bổ sung Điều 2 như sau: "Luật này quy định quản lý nhà nước về hải quan đối với hàng hoá được xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài trong lãnh thổ hải quan; về tổ chức và hoạt động của hải quan". Đồng thời bổ sung thêm Khoản 18 Điều 4 nội dung giải thích từ ngữ như sau: "lãnh thổ hải quan là nơi Luật Hải quan được áp dụng, gồm lãnh thổ Việt Nam và các khu vực khác trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam".
Thứ hai, những sửa đổi, bổ sung trong lĩnh vực hợp tác hải quan (Điều 5a). Việt Nam đã là thành viên của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO), theo đó phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ hợp tác quốc tế về hải quan trong khuôn khổ các cam kết đã hoặc sẽ tham gia ký kết, gia nhập. Trong khu vực ASEAN, hải quan các nước đang tiến dần tới thực hiên những quy định chung trong thủ tục hải quan. Để tạo cơ sở pháp lý cho Hải quan Việt Nam thực hiện quyền, nghĩa vụ và lợi ích với tư cách là thành viên của WCO, thực hiện trách nhiệm quốc tế về hải quan trong tiến trình hội nhập (đàm phán, ký kết các thoả thuận song phương với hải quan các nước), Dự án luật đã bổ sung Điều 5a quy định về Hợp tác quốc tế của hải quan như sau: "Theo chức năng và quy định của pháp luật, trong phạm vi thẩm quyền được phân cấp, Hải quan Việt Nam có trách nhiệm: 1. Thực hiện quyền, nghĩa vụ và lợi ích của Nhà nước CHXHCN Việt Nam tại tổ chức Hải quan thế giới; 2. Thực hiện đàm phán, ký kết và tổ chức thực hiện các thoả thuận hợp tác song phương với hải quan các nước; 3. Tổ chức khai thác trao đổi thông tin và hợp tác nghiệp vụ với Hải quan các nước, các tổ chức quốc tế có liên quan ".
Thứ ba, vấn đề hiện đại hoá hải quan (Điều 8).
Công ước Kyoto (Chương 7 Phụ lục tổng quát) quy định: Cơ quan hải quan phải áp dụng công nghệ thông tin hỗ trợ các hoạt động hải quan để mang lại hiệu quả cho hoạt động hải quan cũng như cho doanh nghiệp XNK. Để thực hiện đầy đủ và có hiệu quả các cam kết quốc tế có liên quan đến hải quan, đòi hỏi Hải quan Việt Nam phải đổi mới phương thức quản lý hải quan hiện đại với quy trình thủ tục hải quan được xử lý bằng phương tiện điện tử. Mặc dù Điều 8, Điều 20 và Điều 39 của Luật hiện hành đã có quy định về hiện đại hoá hải quan, khai hải quan điện tử và hàng hoá xuất khẩu bằng phương thức thương mại điện tử nhưng nội dung này chưa đủ để Chính phủ quy định về thủ tục hải quan điện tử. Để Chính phủ có cơ sở pháp lý quy định thủ tục hải quan điện tử phù hợp với pháp luật về giao dịch điện tử thì Luật Hải quan cần phải có điều khoản quy định về vấn đề này. Theo đó, Điều 8 được sửa đổi, bổ sung thêm một số khái niệm như sau: "1. Nhà nước... khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia... và thực hiện giao dịch điện tử với hệ thống xử lý dữ liệu điện tử của hải quan và áp dụng hải quan điện tử; 2. Chính phủ quy định... phù hợp với quy định của pháp luật về giao dịch điện tử... cơ quan hải quan các cấp" và "thực hiện thủ tục hải quan điện tử; các biện pháp khuyến khích quy định tại Khoản 1 Điều này".
Thành Tâm
Báo Thương Mại
Dự án Luật Hải quan trình QH lần này dự tính sẽ sửa đổi và bổ sung 24 điều khoản của Luật Hải quan hiện hành. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi chỉ phân tích một số trọng tâm sau:
Thứ nhất là phạm vi điều chỉnh của Luật.
Luật Hải quan hiện hành chưa quy định phạm vi không gian mà Luật có hiệu lực áp dụng. Luật Hải quan của hầu hết các nước trên thế giới và khu vực đều quy định về "Lãnh thổ hải quan" đề khẳng định chủ quyền và quyền chủ quyền của Nhà nước về hải quan. "Lãnh thổ hải quan" theo Luật Hải quan của họ không chỉ là lãnh thổ quốc gia mà còn bao gồm các khu vực thuộc quyền tài phán nằm ngoài lãnh thổ quốc gia (ví như vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa...). Trong điều kiện hội nhập kinh tế của nước ta, việc bổ sung nội dung này nhằm khẳng định quyền chủ quyền của Nhà nước ta về hải quan tại những khu vực trên là cần thiết. Mặt khác, bổ sung quy định để có căn cứ pháp lý khi đàm phán các vấn đề có liên quan đến quản lý nhà nước về hải quan, nhất là những khu vực nhạy cảm như vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa... với các nước đối tác và làm căn cứ để các cơ quan khác của nhà nước xử lý các vấn đề liên quan đến hải quan tại các khu vực nằm ngoài lãnh thổ quốc gia. Theo đó, sẽ sửa đổi, bổ sung Điều 2 như sau: "Luật này quy định quản lý nhà nước về hải quan đối với hàng hoá được xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài trong lãnh thổ hải quan; về tổ chức và hoạt động của hải quan". Đồng thời bổ sung thêm Khoản 18 Điều 4 nội dung giải thích từ ngữ như sau: "lãnh thổ hải quan là nơi Luật Hải quan được áp dụng, gồm lãnh thổ Việt Nam và các khu vực khác trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam".
Thứ hai, những sửa đổi, bổ sung trong lĩnh vực hợp tác hải quan (Điều 5a). Việt Nam đã là thành viên của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO), theo đó phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ hợp tác quốc tế về hải quan trong khuôn khổ các cam kết đã hoặc sẽ tham gia ký kết, gia nhập. Trong khu vực ASEAN, hải quan các nước đang tiến dần tới thực hiên những quy định chung trong thủ tục hải quan. Để tạo cơ sở pháp lý cho Hải quan Việt Nam thực hiện quyền, nghĩa vụ và lợi ích với tư cách là thành viên của WCO, thực hiện trách nhiệm quốc tế về hải quan trong tiến trình hội nhập (đàm phán, ký kết các thoả thuận song phương với hải quan các nước), Dự án luật đã bổ sung Điều 5a quy định về Hợp tác quốc tế của hải quan như sau: "Theo chức năng và quy định của pháp luật, trong phạm vi thẩm quyền được phân cấp, Hải quan Việt Nam có trách nhiệm: 1. Thực hiện quyền, nghĩa vụ và lợi ích của Nhà nước CHXHCN Việt Nam tại tổ chức Hải quan thế giới; 2. Thực hiện đàm phán, ký kết và tổ chức thực hiện các thoả thuận hợp tác song phương với hải quan các nước; 3. Tổ chức khai thác trao đổi thông tin và hợp tác nghiệp vụ với Hải quan các nước, các tổ chức quốc tế có liên quan ".
Thứ ba, vấn đề hiện đại hoá hải quan (Điều 8).
Công ước Kyoto (Chương 7 Phụ lục tổng quát) quy định: Cơ quan hải quan phải áp dụng công nghệ thông tin hỗ trợ các hoạt động hải quan để mang lại hiệu quả cho hoạt động hải quan cũng như cho doanh nghiệp XNK. Để thực hiện đầy đủ và có hiệu quả các cam kết quốc tế có liên quan đến hải quan, đòi hỏi Hải quan Việt Nam phải đổi mới phương thức quản lý hải quan hiện đại với quy trình thủ tục hải quan được xử lý bằng phương tiện điện tử. Mặc dù Điều 8, Điều 20 và Điều 39 của Luật hiện hành đã có quy định về hiện đại hoá hải quan, khai hải quan điện tử và hàng hoá xuất khẩu bằng phương thức thương mại điện tử nhưng nội dung này chưa đủ để Chính phủ quy định về thủ tục hải quan điện tử. Để Chính phủ có cơ sở pháp lý quy định thủ tục hải quan điện tử phù hợp với pháp luật về giao dịch điện tử thì Luật Hải quan cần phải có điều khoản quy định về vấn đề này. Theo đó, Điều 8 được sửa đổi, bổ sung thêm một số khái niệm như sau: "1. Nhà nước... khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia... và thực hiện giao dịch điện tử với hệ thống xử lý dữ liệu điện tử của hải quan và áp dụng hải quan điện tử; 2. Chính phủ quy định... phù hợp với quy định của pháp luật về giao dịch điện tử... cơ quan hải quan các cấp" và "thực hiện thủ tục hải quan điện tử; các biện pháp khuyến khích quy định tại Khoản 1 Điều này".