Đại lý Hải quan: Đồng minh hay đối thủ của Hải quan

                                       §ai lý H¶i quan :

                   §ång minh hay ®èi  thñ cña H¶i quan 

 

                                                                               TrÇn Nguyªn- ChÈn

                                                                         (héi viªn CLB Th¨ng long-HN)

 

                                                                                          

         §iÒu 21 luËt H¶i quan cã nãi vÒ ®¹i lý thñ tôc H¶i quan. §Ó thi hµnh ®iÒu nµy, ChÝnh phñ còng ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 79/2005/ND-CP ngµy 16-6-2005 vµ Bé Tµi chÝnh còng kÞp thêi ban hµnh th«ng t­ 73/2005/TT-BTC ngµy 5-9-2005 h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh nµy.

         Sau khi nghiªn cøu c¶ nghÞ ®Þnh lÉn th«ng t­, t«i thÊy cã nhiÒu ®iÒu cÇn ph¶i bµn.  §¹i lý H¶i quan lµ g×, nã lµ ®èi t­îng qu¶n lý cña H¶i quan , hay nã lµ ®éi qu©n hËu bÞ cña H¶i quan? §©y lµ m«t nhËn thøc v« cïng quan träng, nÕu gi¶i quyÕt ®óng nã sÏ lµ mét ®éng lùc thóc ®Èy c«ng cuéc héi nhËp cña chóng ta, lµm ng­îc l¹i nã sÏ kh«ng nh÷ng trë thµnh  mét lùc c¶n  trong toµn bé sù nghiÖp ®æi míi cña chóng ta mµ cã khi cßn g©y ra nh÷ng hiÓm ho¹ kh«n l­êng ®èi víi chñ quyÒn vµ an ninh ®Êt n­íc.§Ó lµm râ vÊn ®Ò nµy, chóng ta hÉy cïng nhau tr­íc hÕt nghiªn cøu NghÞ ®Þnh 79/2005/N§-CP ngµy 16-6-2005.§iÒu 1 cña NghÞ ®Þnh nµy gi¶i thÝch kh¸i niÖm §¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan ®­îc quy ®Þnh ë ®iÒu 21 LuËt H¶i quan nh­ sau:

            §iÒu 1: §¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan                                                                    

§¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan ( d­íi ®©y gäi t¾t lµ ®¹i lý H¶i quan) lµ th­¬ng nh©n thay mÆt ng­êi cã hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu ( d­íi ®©y goi t¾t lµ chñ hµng ) thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi khai H¶i quan theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 16 LuËt H¶i quan vµ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc kh¸c vÒ thñ tôc H¶i quan theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång.

           ChÞu khã ®Ó ý, ta thÊy ngay  sù kh«ng phï hîp gi÷a  tiªu ®Ò   cña ®iÒu 1 vµ néi dung cña nã, gièng nh­ ” ®Çu dª vµ thÞt chã” vËy .Tiªu ®Ò th×  muèn  ®¸nh lõa d­ luËn   lµ §¹i lý H¶i quan, cßn néi dung l¹i  lµ khai thuª H¶i quan mµ tr­íc khi cã LuËt H¶i quan ng­êi ta vÉn ¸p dông khai thuª H¶i quan råi , ch¶ lÏ LuËt H¶i quan ®­îc ban hµnh tõ 12-7-2001 ,sau 5 n¨m nã l¹i quay vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t cña thËp kû 90 cña thÕ kû tr­íc?Kh«ng biÕt cã cßn v¨n b¶n ph¸p quy nµo nh­ thÕ n÷a kh«ng, nh­ng nÕu c¸c Ngµnh ®Òu tham m­u cho thñ t­íng ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n ph¸p quy kÐo ®Êt n­íc quay vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t ë thÕ kû tr­íc, th× kh«ng biÕt kÕ hoÆch ®­a ®Êt n­íc ta tho¸t khái nghÌo nµn vµ l¹c hËu vµo n¨m 2010 sÏ ®i ®Õn ®©u?

            §¸ng lÏ ph¶i ®æi tªn ®iÒu 1 cña N§79/2005-CP thµnh” §¹i lý chñ hµng”,cßn tªn NghÞ ®Þnh ph¶i lµ:”quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn ®¨ng ký vµ ho¹t ®éng cña §¹i lý chñ hµng “ míi ®óng.

Thùc ra, kh¸i niÖm” hîp ®ång” mµ ®iÒu 1 NghÞ ®Þnh 79/2005/CP vµ th«ng t­ h­íng dÉn thi hµnh v¨n b¶n nµy muèn nãi tíi  chÝnh lµ” hîp ®ång uû quyÒn” mµ môc 12 luËt d©n sù ®· dµnh  tíi10 ®iÒu ®Ó  nãi rÊt kü  vÒ gi¸ trÞ ph¸p lý cña nã vµ luËt doanh nghiÖp còng kh¼ng ®Þnh quyÒn h¹n cña doanh nghiÖp råi(trong tr­êng hîp nµy chÝnh lµ  lµ hîp ®ång uû quyÒncña chñ hµng cho ng­êi khai thuª),cho nªn nh÷ng quy ®Þnh t¹i hai v¨n b¶n nªu trªn kh«ng nh÷ng ng­îc ®êi,mµ l¹i cßn  tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh  cu¶ luËt d©n sù, tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh cña c¶  luËt doanh nghiÖp n÷a.

          ChÝnh v× ng­îc ®êi vµ tr¸i luËt nªn nghÞ ®Þnh nµy kh«ng nh÷ng kh«ng kh¶ thi, mµ nã cßn g©y kh«ng biÕt bao nhiªu phiÒn hµ cho doanh nghiÖp,bëi v× v¨n b¶n nµy kh«ng chØ ra ®­îc” §¹i lý H¶i quan” sèng b»ng c¸i g× nÕu kh«ng ph¶i lµ tiÒn hoa hång ®­îc trÝch tõ thuÕ vµ lÖ phÝ mµ ®¹i lý thu ®­îc do h¶i quan trÝch tr¶.ViÖc cè t×nh bá qua kho¶n nµy” h×nh nh­ cã mét tho¶ thuËn ngÇm” cña ng­êi chÊp bót m­în tay thñ t­íng chÝnh phñ  cho phÐp” c¸i ®­îc nghÞ ®Þnh gäi lµ §¹i lý H¶i quan ” tuú høng hµnh doanh nghiÖp th× ph¶i.

           (Nh©n ®©y còng thÊy cÇn chØ ra r»ng, côm tõ  “ §¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan “ lµ mét kh¸i niÖm cô thÓ, bëi v× theo tõ ®iÓn nghiÖp vô cñ¨ tæ chøc H¶i quan thÕ giíi th×:”Thñ tôc H¶i quan lµ c¸ch xö lý cña H¶i quan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu nhËp khÈu,vµ c¸c c«ng cô v©n t¶i  xuÊt c¶nh nhËp c¶nh- nh÷ng  ®èi t­îng cña kiÓm tra H¶i quan

           Theo c«ng ­íc Kyoto th× cã rÊt nhiÒu thñ tôc H¶i quan kh¸c nhau nh­thñ tôcH¶i quan   ®èi víi ®å dïng c¸ nh©n,thñ tôcH¶i quan  ®èi víi  hµng göi kho b¶o thuÕ, thñ tuc H¶i quan  vÒ  t¹m nhËp t¸i xuÊt vµ t¹m xuÊt t¸i nhËp, thñ tôc H¶i quan vÒ  qu¸ c¶nh,thñ tôc h¶i quan vÒ  kiÓm tra m¸y bay,kiÓm tra  xe ho¶, kiÓm tra tµu thuû...xuÊt nhËp c¶nh....,nÕu NghÞ ®Þnh  cho phÐp ®¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan ,cã nghÜa thay thÕ lu«n H¶i quan vËy.

          Do ®ã t«i ®Ò nghÞ bá ba ch÷  “lµm thñ tôc”trong côm tõ “ §¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan ” tai ®iÒu 21 LuËt H¶i quan v× lý do nªu trªn, v× nÕu ®Ó th× “ §¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan ”, tøc thay mÆt H¶i quan ®Ó lµm tÊt c¶ c¸c Thñ tôc H¶i quan  th× coi nh­ H¶i quan hÕt viÖc,v× c¸c thñ tôc H¶i quan chÝnh lµ cèt lâi cña toµn bé luËt H¶i quan vµ nã còng lµ néi dung chÝnh cña c«ng ­íc Kyoto.Cßn ®¹i lý H¶i quan chØ lµ mét kh¸i niÖm chung, ch­a cã cô thÓ, nªn nhµ n­íc dÔ dµng giíi h¹n nh÷ng lo¹i h×nh thÝch hîp, sao kh«ng ¶nh h­ëng tíi chñ quyÒn vµ an ninh quèc gia, mµ nh­ v©y còng phï hîp víi tËp qu¸n quèc tÕ ( Customs Broker)

            Cßn §iÒu 16 LuËt H¶i quan nãi vÒ thñ tôc H¶i quan theo c¸ch ®­a ra tr×nh tù thñ tôc lµ kh«ng thÓ ®­îc,víi c¸ch quy ®Þnh t¹i ®iÒu 16  trong luËt H¶i quan hiªn hµnh, nã chØ phï hîp víi mét lo¹i h×nh thñ tôc H¶i quan mµ th«i, ®ã lµ víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu , nh­ng  trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu thñ tôc H¶i quan kh¸c nhau , mµ mçi thñ tôc H¶i quan l¹i cã mét tr×nh tù riªng, nh­ thñ tôc qu¸ c¶nh H¶i quan kh¸c víi thñ tôc kh¸m chiÕc m¸y bay xuÊt c¶nh.Muèn ®Ó ®iÒu 16 tån t¹i, ta chØ cã thÓ liÖt kª b»ng hÕt c¸c thñ tôc H¶i  quan kh¸c nhau råi giao cho chÝnh phñ h­íng dÉn thi hµnh tõng lo¹i thñ tôc.Nh­ vËy ®iÒu 16 còng sÏ rÊt dµi vµ khã mµ liÖt kª ®­îc hÕt, tèt nhÊt lµ nªn bá ®iÒu nµy)

               Nh­ thÕ ®· râ: theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy th× ®¹i lý H¶i quan ®¸ng lÏ lµ ®ång minh nh­ng do suy diÔn tuú tiÖn  duy ý chÝ nªn nã ®·  bÞ ®Èy sang phÝa ®èi thñ  cña ngµnh H¶i quan, cho nªn trong  th«ng t­ h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh, H¶i quan cµng cã c¬ héi  hµnh  ®èi thñ cña m×nh th«ng qua viÖc b¾t ph¶i theo häc líp NghiÖp vô H¶i quan do H¶i quan tæ chøc ( §iÒu 3.3 N§79/2005/CP vµ ph¶i nép häc phÝ vµ lÖ phÝ.. trong khi ngµnh B­u ®iÖn l¹i coi viÖc ®µo t¹o nghiÖp vô b­u chÝnh viÔn th«ng lµ nghÜa vô ®­¬ng nhiªn cña m×nh.Thªm n÷a, nÕu chØ lµ” ®¹i lý chñ hµng-(khai thuª H¶i quan)” th× t¹i sao l¹i cÇn ph¶i cã chøng chØ vÒ nghiÖp vô h¶i quan,vÒ ph©n lo¹i hµng ho¸,vÒ ph¸p luËt H¶i quan... thay v× nghiÖp vô chñhµng ,®ã lµ nghiÖp vô vÒ qu¶n trÞ kinh doanh, vÒ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.,vÒ kÕ to¸n doanh nghiÖp, vÒ Marketing..?Thùc ra viÖc ®Æt ®¹i lý chñ hµng ngang hµng víi khai thuª h¶iquan vÉn lµ kh«ng tho¶ ®¸ng, v× xÐt vÒ ®¼ng cÊp cña hai lo¹i dÞch vô nµy, th× khai thuª H¶i quan thÊp hÌn h¬n nhiÒu so víi §¹i lý chñ hµng.Ph¶i gäi khai thuª H¶i quan lµ” Osin cña chñ hµng “míi ®óng.Khai thuª H¶iquan mang tiÕng lµ còng  cã giÊy giíi thiÖu cña chñ hµng ®Ó ®i lµm lµm tê khai H¶i quan víi H¶i quan cöa khÈu  , nh­ng hä kh«ng hÒ biÕt thùc tÕ hµng ho¸lµ nh­ thÕ nµo. NghiÖp vô cña Khai thuª H¶i quan( NghiÖp vô lµm Osin) còng v« cïng ®¬n gi¶n, ®ã lµ cã m¾t nh­mï,cã måm nh­ c©m, v× hä chØ cÇn c¸i tai  ®Ó  hoµn toµn tu©n thñ ý chÝ cña chñ hµng mµ th«i,®ã lµ lµm sao trèn ®­îc thuÕ cµng nhiÒu cµng tèt. 

          T«i kh«ng hiÓu nh÷ng kiÕn thøc ®­îc nhåi nhÐt cho nh÷ng Osin cña chñ hµng trong kho¸ ®µo t¹o nghiÖp vô H¶i quan cÊp tèc 1 th¸ng víi nh÷ng 8 häc phÇn  sÏ ®­îc  c¸c häc viªn ®­a ra thi thè  trong tr­êng hîp nµo?

             Râ rµng khai thuª H¶i quan-Osin cña chñ hµng  lµ mét dÞch vô phiªu liªu vµ v« cïng nguy hiÓm. Ta cßn nhí vô “ T©n tr­êng sanh”, ng­êi ta lËp tê khai H¶i quan  lµ m¸y kÐo phôc vô n«ngnghiÖp cã thuÕ suÊt 0% , nh­ng chØ khi  t×nh cê c¶ Container  m¸y kÐo ®ã  bÞ r¬i  khái cÇn cÈu lµm tung toÐ nh÷ng thiÕt bÞ ®iÖn tö cao cÊp cã thuÕ suÊt tõ 40-50% th× lóc ®ã míi ch¸y nhµ ra mÆt chuét. V« h×nh dung, H¶i quan ®· cã hai ®èi thñ, ®ã lµ chñ hµng  vµ” Osin cña hä ”..Vµ nh­ vËy , rñi ro vÒ gian lËn th­¬ng m¹i vµ rñi ro vÒ bu«n lËu qua biªn giíi  sÏ t¨ng gÊp ®«i.§©y chÝnh lµ mét s¬ hë lín ®Ó bän bu«n l©u lîi dông “ng­êi khai thuª h¶i quan” thËt thµ chÊt ph¸c, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi l¹i th©n quen víi H¶i quan n÷a ®Ó bu«n lËu .

§Ó lµm s¸ng tá “§¹i lý H¶i quan  thùc thô” lµ  ®èi thñ cña H¶i quan  hay lµ  ®ång minh cña H¶i quan, chóng ta sÏ lÇn l­ît nghiªn cøu c¸ch gi¶i thÝch chÝnh thøc cña Viªn ng«n ng÷ hoc vÒ    kh¸i niªm nµy.Trong cuèn tõ ®iÓn tiÕng ViÖt cña Viªn Ng«n ng÷ häc, tõ ®¹i lý cã hai néi dung sau:

               - Tæ chøc th­¬ng nghiÖp ®¹i diÖn cho mét xÝ nghiÖp hoÆc c«ng ty, ®¶m nhËn viÖc giao dich vµ xö lý c«ng viÖc cña xÝ nghiÖp hay c«ng ty ®ã.

              - Ng­êi ®¹i diÖn cho nhµ n­íc b¶o hé ®Æt bªn c¹nh chÝnh quyÒn ®Þa   ph­¬ng cña n­íc thuéc ®Þa

            Tãm l¹i, ®¹i lý hiÓu n«m na  lµ ®¹i diÖn.Ng­êi   ViÖt  b×nh th­êng  quen víi kh¸i niÖm ®¹i lý nh­  ®¹i lý Bia, §¹i lý May 10, §¹i lý B­u ®iÖn,råi c¶  §¹i lý H¶i quan n÷a ,tÊt c¶ c¸c ®¹i lý ®Òu cã néi dung gièng nhau, ®ã lµ ®¹i diÖn cho h·ng bia, ®¹i diÖn xÝ nghiÖp may 10, ®¹i diÖn B­u ®iÖn vµ  ®¹i diÖn H¶i quan.Tuy nhiªn, chØ cã” ®¹i lý H¶i quan “lµ quan träng nhÊt v× vÊn ®Ò “thay mÆt H¶i quan “  liªn quan tíi chñ quyÒn vµ an ninh ®Êt n­íc nªn buéc ph¶i ®­a vµo luËt vµ  buéc  chÝnh phñ ph¶i  ban hµnh nghÞ ®Þnh ®Ó rµng buéc mèi quan hÖ gi÷a ®¹i lý H¶i quan vµ ngµnh H¶i quan ,” ®¹i lý B­u ®iÖn “liªn quan tíi  viÖc qu¶n lý c¸c tµi s¶n b­u chÝnh viÔn th«ng, tíi c¸c nghiÖp vô phøc t¹p vµ c¶  tíi c¸c  bÝ mËt quèc gia  ,nªn ph¸p lªnh b­u chÝnh viÔn th«ng còng quy ®Þnh ph¶i cã quy chÕ cho §¹i lý B­u ®iÖn ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a mét bªn lµ ngµnh B­u chÝnh viÔn th«ng víi mét bªn lµ tæ chøc hoÆc c¸ nh©n ®­îc quyÒn thay mÆt nã, cßn” ®¹i lý bia ” hay “®¹i lý may 10 “chØ coi nh­ “®¹i lý chñ hµng ” , nã kh«ng ¶nh h­ëng g× tíi hoµ b×nh thÕ giíi mµ chØ liªn quan tíi ng­ßi cã hµng(chñ hµng) vµ ng­êi ®­îc thay mÆt chñ hµng ®Ó b¸n hµng mµ th«i,do ®ã ta thÊy kh«ng  cã quy chÕ, cµng kh«ng cÇn  cã nghÞ ®Þnh chÝnh phñ cho nh÷ng”®¹i lý chñ hµng “nh­ ®· ph©n tÝch.ViÖc dµnh riªng cho Osin cña chñ hµng nh÷ng mét NghÞ ®Þnh do thñ t­íng chÝnh phñ ký vµ mét th«ng t­ h­íng dÉn  qu¶ lµ mét sù kiÖn phung phÝ v­ît qu¸ møc b×nh th­êng vµ thuéc lo¹i  x­a nay hiÕm.

           Trong quy chÕ cña §¹i lý B­u ®iÖn thi hµnh Ph¸p lÖnh B­u chÝnh ViÔn th«ng, ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng còng hiÓu  §¹i lý B­u ®iÖn lµ nh­ sau;

         §iÒu 2:” §¹i lý B­u ®iÖn “ lµ tæ chøc ,c¸ nh©n t¹i ViÖt nam tham gia thùc hiÖn viÖc cung cÊp mét hoÆc nhiÒu dich vô B­u chÝnh viÔn th«ng  th«ng qua hîp ®ång ®¹i lý víi Tæng c«ng ty b­u chinh ViÔn th«ng ViÖt nam ®Ó huëng hoa hång. ”

        Râ rµng,  cïng mét kh¸i niÖm ®¹i lý, nh­ng ngµnh B­u ®iÖn ®· hiÓu kh¸c xa ngµnh H¶i quan.Mét ®»ng coi ®¹i lý cña hä  lµ ®ång minh  chiÕn l­îc cña m×nh nªn ®·  tao mäi ®iÒu kiÖn ®Ó  c¸c ®¹i lý b­u ®iÖn cã thÓ lµm viÖc  thuËn tiÖn , cßn ®»ng kia th× ®Þnh nghÜa mét c¸ch tuú tiÖn  ®¹i lý H¶i quan tr¸i víi lÏ tù nhiªn  ®Ó ®Èy ®ång minh cña m×nh vÒ phÝa ®èi ph­¬ng, råi  l¶ng tr¸nh mäi nghÜa vô cÇn ph¶i cã.

         Chóng ta h·y xem quy chÕ nµy ®· kh¼ng ®Þnh nghÜa vô cña B­u ®iÖn ®èi víi §¹i lý B­u ®iÖn cña hä  nh­ thÕ nµo:

§iÒu 9: NghÜa vô cña B­u ®iÖn:

1. §µo t¹o nghiÖp vô b­u chÝnh viÔn th«ng c¬ b¶n vµ an toµn lao ®éng ®· ®­îc tho¶ thuËn trong hîp ®ång

2. H­íng dÉn ,cung cÊp th­êng xuyªn th«ng tin liªn quan tíi c¸c dÞch vô b­u chÝnh , viÔn th«ng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ®¹i lý thùc hiÖn ®óng hîp ®ång

3. Tæ chøc thùc hiÖn ®óng viÖc giao nhËn c¸c s¶n phÈm dÞch vô ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång

4. Gi¶i quyÕt, kÕt luËn c¸c ph¶n ¶nh ,®¬n th­ khiÕu n¹i cña kh¸ch hµng vÒ chÊt l­îng dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng vµ th¸i ®é phôc vô cña §¹i lý.

5. Cung cÊp c«ng cô, vËt liÖu, Ên chØ cho §¹i lý.

6. KiÓm tra, b¶o d­ìng b¶o tr× ®Þnh kú ,®ét xuÊt c¸c trang thiÕt bÞ l¾p ®Æt t¹i §¹i lý

7. Thanh to¸n hoa hång, thï lao cho §¹i lý theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång,

        §¹i lý H¶i quan kh«ng ph¶i do Viªt nam ph¸t minh ra, mµ nã lµ mét th«ng lÖ quèc tÕ ,víi môc ®Ých s©u xa  gãp phÇn lµm gi¶m g¸nh nÆng vÒ biªn chÕ, vÒ quü l­¬ng vµ vÒ mÆt b»ng lµm viÖc cho ngµnh H¶i quan,gióp H¶i quan gi¶i phãng hµng nhanh h¬n.

         NÕu m¸y tÝnh cña b¹n cã nèi m¹ng Internet, b¹n h·y vµo ®Þa chØ   Website“Customs Agent.com hay CustomsBroker.com”,chØ sau gi©y l¸t, b¹n sÏ ®­îc th«ng b¸o trªn toµn thÕ giíi hiÖn cã 257000 §¹i lý H¶i quankh¸c nhau.T¹i ®©y, ban cã thÓ xem c¸c n­íc ®Þnh nghÜa vÒ §¹i lý H¶i quan nh­ thÕ nµo.

        Ng­êi §øc cho r»ng, §¹i lý H¶i quan lµ “sø gi¶  toµn quyÒn cña ngµnh H¶iquan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ,nhËp khÈu ”,

cßn ng­êi Mü th× nãi r»ng: “§¹i lý H¶i quan lµ ng­êi ®­îc ®µo t¹o hÕt søc cÈn thËn, ®­îc c¬ quan H¶i quan cÊp giÊy phÐp vµ uû th¸c.§¹i lý H¶i quan kh«ng chØ ph¶i chó ý tíi c¸c luËt lÖH¶i quan  hiªn hµnh,mµ cßn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ph©n lo¹i chÝnh x¸c hµng ngh×n lo¹i  hµng ho¸ kh¸c nhau  theo c«ng ­íc ” hÖ thèng  Hµi hoµ trong m« t¶ vµ hµi hoµ trong quy t¾c ®¸nh sè thø tù  Hµng ho¸ ” .Hä còng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ thu thuÕ vµ c¸c lÖ phÝ kh¸c cã liªn quan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu

         Nh­ vËy, tõ nh÷ng nhËn thøc trªn  c¬ së tËp qu¸n ViÖt nam vµ th«ng lÖ quèc tÕ, t«i ®Ò nghÞ söa l¹i ®iÒu 1 cña NghÞ ®Þnh 79 nh­ sau:

   1.- “ §¹i lý H¶i quan lµ mét tæ chøc th­¬ng nghiÖp ®ai diÖn cho H¶i quan th«ng qua m«t  hîp ®ång §¹i lý , tiÕn hµnh c¸c thñ tôc h¶i quan ®èi vãi c¸c hµng ho¸ xuÊt khÈu ,nhËp khÈu, (bao gåm c¶ hµng ho¸ lµ ®å dïng c¸ nh©n xuÊt nhËp khÈu) ®Ó h­ëng hoa hång trªn sè tiÒn thuÕ vµ lÖ phÝ thu ®­îc.

2.-§¹i lý H¶i quan kh«ng ®­îc phÐp kiªm nhiÖm Khai thuª H¶I quan ”

(cã lÏ chØ nªn  h¹n chÕ cho ®¹i lý H¶i quan mét lo¹i h×nh nµy th«i)

Trong ngµnh C«ng an, c¬ së bÝ mËt cña  c«ng an kh«ng ph¶i lµ c¸c c¸n bé chiÕn sÜ c«ng an, nh­ng ho lu«n ®­îc coi lµ ®ång minh cña C«ng an. §»ng nµy §¹i lý H¶i quan l¹i lµ c¬ së c«ng khai cña H¶i quan, nã tuy  kh«ng lµ c«ng chøc H¶i quan nh­ng ph¶i lµ ®ång minh tin cËy cña ngµnh H¶i quan,lµ c¸nh tay nèi dµi cña H¶i quan.Cã nhËn thøc ®­îc nh­ vËy th× viÖc huÊn luyªn, ®µo t¹o, cung cÊp vµ cËp nhËt tµi liÖu Ên chØ  vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho §¹i lý H¶i quan lµm viÖc ph¶i lµ nghÜa vô cña ngµnh H¶i quan , chø kh«ng ph¶i nh­ nghÞ ®Þnh 79 vµ th«ng t­ 73 quy ®Þnh,v× nã tr¸i víi tËp qu¸n trong n­íc vµ th«ng lÖ quèc tÕ..

          Muèn NghÞ ®Þnh thùc thi,ngoµi viÖc ph¶i söa ngay ®iÒu 1, cÇn ph¶i bæ xung quyÒn vµ nghÜa vô cña H¶i quan vµ cña §¹i lý H¶i quan,cÇn ph¶i  dù th¶o mét mÉu vÒ mét v¨n b¶n rÊt quan träng,®ã lµ   hîp ®ång gi÷a c¬ quan H¶i quan vµ ®¹i lý H¶i quan sau khi doanh nghiÖp ®· ®­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp giÊy phÐp thµnh lËp. 

         Nh­ vËy, §¹i lý H¶i quan vµ khai thuª H¶i quan lµ hai lo¹i h×nh ho¹t ®éng kh¸c nhau vÒ chÊt ,kh«ng dÔ g× ®¸nh lén xßng.Ng­êi ta còng kh«ng cho phÐp lo¹i h×nh nµy kiªm nhiÖm lo¹i h×nh kia, v× lµm nh­ vËy cã kh¸c g× võa ®¸nh trèng võa thæi cßi, vµ hËu qu¶ sÏ vÒ ®é rñi ro vÒ trèn lËu thuÕ lµ v« cïng l¬n. §¹i lý H¶i quan lµ c¬ quan ®­îc uû quyÒn thay mÆt H¶i quan lµm nh÷ng viÖc liªn quan tíi  lîi Ých ,chñ quyÒn vµ an ninh quèc gia , nªn ®iÒu kiªn ®Ó ®­îc lµm lo¹i h×nh dich vô nµy kh«ng chØ giíi h¹n bëi tr×nh ®é NghiÖp vô H¶i quan, mµ phÈm chÊt ®¹o ®øc cña nh©n viªn §¹i lý H¶i quan còng lµ vÊn ®Ò v« cïng quan träng, nh©n viªn §¹i lý H¶i quan  tr­íc hÕt ph¶i lµ c«ng d©n ViÖt nam,lý lÞch b¶n th©n vµ gia ®×nh néi ngo¹i ph¶i râ rµng, v à kh«ng  cã tiÒn ¸n tiÒn sù, nhÊt lµ nh÷ng téi liªn quan tíi kinh tÕ … Cßn §¹i lý chñ hµng, v× hä kh«ng ®­îc nh×n, kh«ng ®­îc nãi mµ chØ ®­îc nghe vµ v©ng lêi chñ hµng , nªn  ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro còng nªn h¹n chÕ nh÷ng mÆt hµng mµ §¹i lý chñ hµng cã quyÒn thay mÆt chñ Hµng, nh­ mÆt hµng ®ã ph¶i nh×n thÊy ®­îc vµ sê thÊy ®­îc, m¨t hµng ®ã dÔ dµng ph©n lo¹i ®­îc b»ng ph­¬ng ph¸p c¶m quan mµ kh«ng cÇn tíi nh÷ng thiÕt bÞ phøc t¹p trong phßng thÝ nghiÖm, mÆt hµng ®ã ®· ®­îc m« t¶ râ rµng vµ rµnh m¹ch trong biÓu thuÕ …    Do c¸ch hiÓu lÉn lén gi÷a  ®¹i lý chñ hµng(khai thuª H¶i quan-Osin chñ hµng ) vµ §¹i lý H¶i quan ®óng nghÜa , nªn   kho¶n c, ®iÒu 8  cña nghÞ ®Þnh 79/2005/ND-CP,®· biÕn  c¸i ®­îc nghÞ ®Þnh gäi lµ §¹i lý H¶iquan thµnh “con ë”( -osin) cña   chñ hµng  - mét kh©u Trung gian thõa  ,v× cuèi cïng nã vÉn ph¶i “xuÊt tr×nh hµng ho¸ ®Ó c¬ quan H¶i quan kiÓm tra”.Kh«ng biÕt khi ®­a ra tiªu ®Ò  “§¹i lý H¶i quan”vµo ®iÒu 1 NghÞ ®Þnh 79CP-2005, nh­ng thùc tÕ l¹i l¸i néi dung ®Ó gi¶i quyÕt  th©n phËn “con ë   chñ hµng” lµ ng­êi chÊp bót cã ý ®Þnh g×?

         Nghiªn cøu ®iÒu 8.3.a cña NghÞ ®Þnh 79/CP ngµy 16-6-2005, ta míi thÊy mét ®iÒu v« cïng v« lý vµ o¸i o¨m, ë chç ng­êi ta ®· b¾t nh÷ng «sin cña chñ hµng ph¶i ký tªn vµ ®ãng dÊu vµo tê khai H¶i quan  ®Ó chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ c¸i mµ ng­êi ta kh«ng ®­îc nh×n thÊy, kh«ng ®­îc sê thÊy, thÕ mµ nghe ®©u, qua bèn kho¸ ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô H¶i quan , trªn 250  häc viªn cã b»ng cao ®¼ng  trë lªn  ®· ®­îc cÊp chøng chØ NghiÖp vô H¶i quan ®Ó ®i lµm  «sin cho chñ hµng. Mét sù l·ng phÝ vÒ thêi gian, vÒ tiÒn cña hÕt chç nãi.Vµ nh÷ng häc viªn líp nghiÖp vô H¶i quan cã tr×nh ®é cao ®¼ng kinh tÕ trë lÖn võa häc xong kho¸ ®µo t¹o  nµy ®óng lµ nh÷ng con ng­êi dòng c¶m kiÓu ®iÕc kh«ng sî sóng.Ch¾c ch¾n hä häc víi ý ®å kh¸c chø kh«ng ph¶i lµm §¹i lý H¶i quan theo ®óng nghÜa.

 

        Nh©n ®©y t«i còng ®Ò nghÞ c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm nªn tæ chøc kh¶o s¸t vÒ ®¹i lý H¶i quan t¹i mét sè n­íc tiÒn tiÕn vµ l¸ng riÒng  ®Ó sím hoµn thiÖn   mét nghÞ ®Þnh kh¸c  cña chÝnh phñ vÒ ®¹i lý H¶i quan theo ®óng nghÜa cña nã,thÓ hiÖn ®óng ý chÝ héi nhËp cña nhµ n­íc ta vµ phï hîp víi c¸ch hiÓu th«ng th­êng cña ng­êi Viªt nam.

       Thªm n÷a, hiÖn chóng ta ®ang phÊn ®Êu ®Ó x©y dùng mét nhµ n­íc ph¸p quyÒn víi ph­¬ng ch©m : d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng,d©n chñ vµ v¨n minh,®ã chÝnh lµ tiªu chÝ cña mét nhµ n­íc Ph¸p quyÒn.Ph¸p quyÒn ë ®©y hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ nh÷ng ý chÝ ng­îc ®êi cña giai cÊp thèng trÞ, mµ ph¸p luËt ph¶i hîp lÏ ph¶i vµ do ®ã  míi  hîp lßng d©n.Cã lÏ c¸i kh¸i niÖm Ph¸p luËt lµ ý chÝ  ng­îc ®êi cña giai cÊp thèng trÞ chØ cßn  phï hîp trong thêi  trung cæ- thêi kú mµ d©n trÝ qu¸ thÊp nªn bän quan l¹i míi léng ng«n b¾t n¹t d©n ®en mµ th«i .Nhµ n­íc Ph¸p kh«ng biÕt ®Õn giê ®· hoµn hån ch­a tr­íc sù c«ng phÉn giíi thanh niªn vµ sinh viªn   bëi sù kiÖn luËt Lao ®éng kh«ng hîp lßng d©n , lµm chÊn ®éng thÕ giíi håi ®Çu n¨m.

Trong c¸c bµi gi¶ng vÒ ph¸p luËt, ®Ò nghÞ kh«ng nªn  tiÕp tôc l¹m dông kh¸i niÖm sai tr¸i vµ lçi thêi nµy ®Ó ®Çu ®éc  líp trÎ.

TiÕng §øc gäi nhµ n­íc ph¸p quyÒn lµ”Rechtsstaat”, cßn tiÕng Ph¸p gäi lµ “L Etat de Droit” dÞch n«m na ra tiÕng Viªt lµ” nhµ n­íc cña lÏ ph¶i        vËy,vµ ng­êi §øc vµ ®ång thêi ng­êi Ph¸p, hai sø së ®ång ph¸t minh ra kh¸I niÖm “ Nhµ n­íc ph¸p quyÒn vµo thÕ kû 17  còng ®· sím ®ång nhÊt hai  thuËt ng÷ Gesetz( luËt)víi thuËt ng÷ Recht =Droit( lÏ ph¶i,bªn ph¶i ),víi c¸ch hiÓu lµ khi nãi ®Õn luËt ph¶i hiÓu ®ã  lµ lÏ ph¶i, hay ng­îc l¹i  lÏ ph¶i chÝnh lµ luËt.Nãi chung, c¸c c«ng ­íc quèc tÕ ®ang  ®­îc triÓn khai trªn ph¹m vi  toµn thÕ giíi  lµ nh÷ng mÉu mùc vÒ “lÏ ph¶i”vµ do ®ã nã míi ®­îc sù ®ång thuËn cña  ®¹i ®a sè c¸c Quèc gia

        Qua nghiªn cøu tæng thÓ,bao gåm c¶ viÖc nghiªn cøu l¹i quy ®Þnh cña LuËt H¶i quan vÒ vÊn ®Ò nµy,  chóng ta cã thÓ thÊy c¸i sai b¾t nguån tr­íc hÕt bëi ®iÒu 21 LuËt H¶i quan, thÕ råi cø theo ®µ, nghÞ ®Þnh chÝnh phñ vµ th«ng t­ h­íng dÉn vÉn cø theo vÕt xe ®· ®æ mµ lao tiÕp xuèng vùc.

§iÒu 21 (luËt H¶i quan hiÖn hµnh)

§¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan

1.Ng­êi ®¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan lµ ng­êi khai h¶i quan theo uû quyÒn cña ng­êi cã quyÒn vµ nghÜa vô trong viÖc lµm thñ tôc H¶i quan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ,nhËp khÈu.

2.Ng­êi ®¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan ph¶i hiÓu biÕt ph¸p luËt H¶i quan,nghiÖp vô khai H¶i quan vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt trong ph¹m vi ®­îc uû quyÒn.

3.ChÝnh phñ quy ®Þnh cô thÓ ®iÒu kiÖn ®¨ng ký vµ ho¹t ®éng cña ®¹i lý lµm thñ tôc H¶i quan.

     T«i kh«ng thÓ hiÓu næi lµ lµm sao mét quy ®Þnh ng­îc ®êi vµ sai tr¸i nh­ trªn l¹i dÔ dµng ®­îc th«ng qua, cã lÏ v× nã Èn n¸u ®­îc d­íi nh÷ng kh¸i niÖm r¾c rèi vµ kh«ng râ rµng ,c¸ch thÓ hiÖn l¾t lÐo ë kho¶n 1 ®iÒu 21 lµm c¸c ®¹i biÓu quèc héi khã ph¸t hiÖn ra c¸i sai tr¸i cña nã..

§iÒu 21 thùc chÊt quy ®Þnh vÒ khai thuª H¶i quan(-hay Osin cho chñ hµng), vµ muèn ®­îc chñ hµng ký hîp ®ång uû quyÒn  khai thuª H¶i quan, ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ lµ:chøc n¨ng khai thuª H¶i quan ph¶i ®­îc c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cho phÐp,sau ®ã ph¶i cã hîp ®ång uû quyÒn cña chñ hµng.Ng­êi khai thuª H¶i quan( Osin cho chñ hµng) chØ lµm nh÷ng viÖc do chñ hµng giao,vµ do ®ã chØ cÇn mét kiÕn thøc gièng nh­ chñ hµng, cho nªn kho¶n 2 ®iÒu 21 lµ thõa.

 

        Sau nh÷ng  ph©n tÝch ë phÇn trªn , sau khi tham kh¶o quy chÕ ®¹i lý b­u ®iÖn vµ c¸c ®¹i lý kh¸c còng nh­ th«ng lÖ quèc tÕ,t«i ®Ò nghÞ tr­íc hÕt ph¶i söa l¹i ®iÒu 21 luËt H¶i quan sao cho hîp lý, hîp lÏ, phï hîp víi tËp qu¸n quèc tÕ vµ th«ng lÖ trong n­íc, sau ®ã lµm l¹i NghÞ ®Þnh cña chinh phñ vµ th«ng t­  huíng dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh

 

  §iÒu 21 LuËt H¶i quan cÇn söa l¹i nh­ sau:

§¹i lý H¶i quan

H¶i quan Viªt nam ®­îc phÐp uû quyÒn cho mét tæ chøc th­¬ng nghiÖp lµm §¹i lý H¶i quan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu,hµng ho¸ nhËp khÈu, bao gåm c¶ hµng ho¸ lµ ®å dïng c¸ nh©n xuÊt nhËp khÈu.

ChÝnh phñ quy ®Þnh cô thÓ mèi quan hÖ gi÷a §¹i lý H¶i quan víi c¬ quan H¶i quan, quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn, ®iÒu kiÖn ký kÕt hîp ®ång §¹i lý vµ c¸c ho¹t ®éng cña §¹i lý.

                                   

 

                                                        ***

Tµi liÖu tham kh¶o:

     -   NghÞ ®Þnh 79/2005/N§-CP

-         Th«ng t­ 73/2005/TT-BTC

-         LuËt H¶i quan

-         LuËt d©n sù

-         LuËt doanh nghiÖp

-         Quy chÕ ®ai lý B­u ®iÖn

-         glossary of international customs term (WCO)

-          Giselechb.com

-         Customs Agent.com

-         Customs-Broker.com

-         Zoll agentur.com

-         Agents en Duane.com

-         Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt,Viªn Ng«n ng÷ häc,2005