Góp ý của ông Trần Thế Vượng – Trưởng Ban Dân nguyện

Trước hết, sau khi nghe đọc báo cáo của 2 cơ quan là Ủy ban thẩm tra và Ban soạn thảo tôi thấy có thể nói làm rất công phu, viết cũng rất rõ ràng, lý lẽ. Cho nên nhiều nội dung trong này tôi tán thành. Đồng thời cũng phải làm rõ thêm một số vấn đề. Ví dụ, những lý lẽ bây giờ cũng phải thận trọng, bây giờ nhiều cái khó, nhiều cái phức tạp đặt ra nhưng chính sách gì mới thì cũng phải tập dượt, tôi sợ lý lẽ này ra cũng gặp phức tạp. Bởi vì ta lần nào cũng nói rằng cái gì rõ, cái gì thực tế đã kiểm nghiệm thấy ổn định thì đưa vào luật, còn cái gì chưa thì lại giao cho Chính phủ ban hành văn bản dưới luật thực hiện một thời gian thấy tốt thì ta đưa vào luật. Tôi theo dõi từ nhiệm kỳ trước đến nhiệm kỳ này tôi thấy các đồng chí điều hành thường đặt vấn đề như vậy. Bây giờ mình nêu ra một loạt những khó khăn, phức tạp, song mình bảo chính sách nào cũng phải tập dượt, mới là phải tập dượt, nhưng không ai tập dượt bằng luật cả. Tôi xin thưa với các đồng chí như vậy, không ai lại ban hành một luật để tập dượt cả, đó là việc mình phải tính nếu không chính chúng ta sẽ gặp khó khăn với đại biểu. Nói như vậy không phải tôi không đồng tình, nhưng ý muốn nói là phải tính lại lý lẽ xem như thế nào.

Đi vào những việc trong này, những vấn đề cụ thể, vấn đề đồng chí Phó Chủ tịch gợi ý thì bây giờ đối tượng chịu thuế mà ta tính. Cụ thể là bây giờ nói phương án 1 và phương án 2 là đánh thuế từ nhà thứ hai trở đi hay theo giá trị nhà? Tôi tán thành ý kiến của anh Tuyên, nếu nói về lý lẽ, về khoa học, đây thực ra là thuế tài sản, thuế nhà đất là thuế tài sản, bởi vì nó là nhà, đất, là bất động sản, là tài sản, đã là đánh thuế vào tài sản thì căn cứ vào tài sản, cái gì rồi cũng phải quy ra tiền, đã là tài sản thì du thuyền hay ôtô, nhà hay đất thì cái gì cũng phải quy ra tiền, đó mới gọi là thuế tài sản được. Cho nên về nguyên tắc phải tính giá trị nhà và đất thì mới gọi là thuế tài sản, bây giờ trên thực tế chúng ta cũng đang thực hiện như vậy, nhưng nếu như thế thì cực kỳ khó. Về nguyên tắc khoa học là đúng như thế nhưng khi làm lại rất khó, khó cũng phải làm, nhưng làm không nổi, bây giờ gánh được 50kg nhưng cứ đưa lên vai 1 tạ thì chịu.

Chính anh Thuận cũng nêu ra rất nhiều điểm khó, tôi nói ví dụ bây giờ giao cho Uỷ ban nhân dân tỉnh định giá nhưng đúng như các anh nói trong Hiến pháp thì nói theo giá thị trường. Vừa rồi chúng ta cũng chết dở trong chuyện đền bù giá, giá quy định từ đầu năm nhưng một quý sau giá đất đã khác rồi, người ta không đồng tình, người ta phản đối. Ta nói là giá do tỉnh quy định nhưng quy định lúc nào mà giá nhà biến đổi thường xuyên, giá đôla, giá vàng, giá nhà là có liên quan mật thiết với nhau nên bây giờ có sàn giao dịch bất động sản là vì vậy. Ông định trong đầu năm giá nhà này của tôi 1 tỷ nhưng đất đóng băng đến khi ông thu thuế cuối năm nhà chỉ còn 700 triệu, ông bảo Uỷ ban nhân dân tỉnh đã định giá 1 tỷ tôi cứ 1 tỷ tôi thu thì dân có chịu không, ngược lại bây giờ anh định ra là 1 tỷ nhưng sau đó giá đất lên thì như thế nào, thứ ba là đồng tiền mất giá, chuyện này là bình thường.

Thưa các đồng chí, cái nhà này năm nay 10 tỷ, cách đây hơn 1 năm có khi chỉ 4-5 tỷ, bây giờ anh định thế nào để anh tính giá, còn một loạt chuyện như anh Thuận nói nữa cơ. Bây giờ anh bảo anh lấy đơn giá xây dựng anh tính, đơn giá xây dựng có khi cũng 1 triệu xây dựng nhưng cái triệu đó xây dựng cái nhà mặt phố thì cái nhà đó giá trị nó khác, nhưng cũng một triệu đồng đó anh xây đằng sau cái nhà kia. Tôi ví dụ 3 triệu đồng 1 m2 chỉ cái nhà đằng trước với nhà đằng sau thôi, nếu anh nhà mặt phố, tôi bỏ ra 3 triệu xây nhà mặt phố nhưng giá trị nhà đó có thể gấp 3 lần nhà đằng sau, mặc dù anh cũng phải xây dựng mất 3 triệu đồng 1 m2, giá nguyên vật liệu anh mua ở Hà Nội thì người ta có phân biệt là tôi bán sắt này để anh xây nhà mặt phố thì giá cao đâu, cũng thế cả thôi, nó rất khó chứ chưa cần nói ở địa phương này với địa phương khác ngay ở mặt phố và sau phố đã khác nhau rồi. Như anh Thuận nói sao lại đi tính tầng mà không tính vị trí, nên để muốn chứng minh rằng việc nếu anh tính giá trị nhà thì rất đúng nhưng mà cái khó, khó đến mức không làm được. Đành phải chấp nhận nhưng chấp nhận phương án từ nhà thứ hai trở đi thì thực ra cũng vô cùng bất hợp lý, bất hợp lý là nhà thứ hai nhưng nhà thì các cụ nói là "cá kể đầu rau kể mớ", ông có hàng chục nhà cũng không bằng tôi có một cái, nó khổ thế, lắt nhắt, cũng như Quốc hội là 54, 56 Nguyễn Văn Trỗi, trong khi đó tôi chỉ có mỗi 37 Hùng Vương, mình lại cứ đến xin năn nỉ thương lượng mãi cho một nửa. Cho nên cũng rất khó, chưa kể cái thứ hai nó cũng có cái khổ thế này, ta trong này cũng bàn: nhà có ở nhiều địa phương, bây giờ bảo đánh từ cái thứ hai trở đi, bây giờ Bắc - Trung - Nam có 3 cái, một cái Hà Nội, một cái Đà Nẵng, một cái Sài Gòn nhưng thuế thì lại là của địa phương, ở thì ở Hà Nội lại không cho anh Hà Nội thu thuế mặc dù mình sống ở đây, ăn ở, giao thông, chữa bệnh đủ thứ lại không cho nó thu thuế song lại đi khai thu thuế ở Đà Nẵng thi thoảng bay vào tí cho vui thôi. Cho nên là cũng khó mà thuế là của địa phương như chúng ta khẳng định trong này là thuế của địa phương chứ không phải thuế là của Trung ương, thế thì nó cũng sẽ phát sinh mà chúng ta đã bị rồi, vừa rồi chúng ta phải sửa luật. Công ty anh đóng ở Hà Nội, anh đăng ký Hà Nội nhưng nhà máy của anh lại ở Ninh Bình thì cứ anh Hà Nội là thu thuế nhưng anh Ninh Bình chẳng được cái gì mặc dù là khói bụi Ninh Bình chịu, vì vậy chúng ta lại phải tính anh này thu một phần, anh Ninh Bình thu một phần vì thực tế của chúng ta nó là như vậy, tôi nói ngay các cơ quan Nhà nước, các địa phương về mặt thu thuế, nếu rơi vào những trường hợp mà như chúng ta nói ở đây nhà ở nhiều địa phương là ai thu thuế cũng thành vấn đề, tôi báo cáo với anh Vũ Văn Ninh như vậy, vì nó liên quan đến ngân sách của mỗi địa phương chứ không phải là chuyện bình thường.

Tôi nói như vậy để thấy rằng cả hai phương án cái nào nó cũng có những cái mặt thuận nhưng cũng có mặt khó, bây giờ chỉ có mỗi cách là chọn cái nào nó ít khó hơn một chút thôi, chứ còn tôi nói cả hai phương án nó đều có những khó khăn phức tạp của nó. Cho nên nếu quyết định luật này vẫn phải ban hành thì tôi thấy nghiêng vào phương án thôi thì cũng đành chấp nhận cái nhà thứ hai thôi. Còn giữa các địa phương các anh phải thương lượng với nhau, không tỉnh này thì tỉnh khác thu, nhưng rõ ràng cũng bất hợp lý. Từ cái này tôi suy nghĩ một điều là tôi đang lo tình hình khi mà ban hành xong triển khai thực hiện cái này sẽ phát sinh rất nhiều khiếu nại, loại như thế này là sẽ phát sinh nhiều khiếu nại mà khiếu nại này không phải chỉ liên quan đến thuế đâu: diện tích, loại nhà vì các anh định giá tôi không kiện về thuế, tôi kiện về chuyện các anh định giá nhà tôi không đúng, tôi kiện về chuyện các anh xác định diện tích nhà tôi không đúng. Cho nên tôi đang lo không biết luật này thì có một chương gì về giải quyết khiếu nại hay không. còn tôi chắc chắn loại quy định như thế này là sẽ rất nhiều khiếu nại.

Một điểm nữa ở đây, ví dụ bây giờ ta nói vấn đề đất lấn chiếm, đúng là bây giờ nói đơn giản nếu anh thu thuế của diện tích lấn chiếm thì vô hình chung anh hợp thức hóa hành vi lấn chiếm vi phạm pháp luật. Nhưng nói thực các đồng chí bây giờ không thu cũng có bất hợp lý chứ không phải không, rõ ràng 27A Trần Hưng Đạo tôi thấy có căn hộ trên tầng ba bán lúc đầu có mấy trăm triệu, anh nào mua được về nới thêm ra một tý thì lại bán được thêm mấy trăm triệu, rồi đến anh thứ ba lại nới ra một ít nữa, thế bây giờ ai làm gì, ai đến đập phá? bây giờ ta bảo đây là một kiến nghị các cơ quan chức năng là phải xử lý nghiêm minh là phải đập đi. Có ai dám làm việc đấy không, đồng chí Bộ trưởng Bộ xây dựng xem có ai làm được việc đó không, cho nên cũng có cái bất hợp lý của nó, cho nên hai nhà ở liền nhau một anh nới rộng ra được cũng chẳng đập mà lại bảo không thu thuế còn anh kia thì như vậy tôi thấy nó cũng sẽ có cái khó. Ở đây có một khái niệm nữa đất nhà là chưa cấp giấy thì thế nào, khái niệm chưa cấp giấy tôi thấy trong luật cũng chưa làm rõ thế nào là chưa. Tôi nói thực tế nước ta có những cái gần như không chứ không phải là chưa, chứ còn chưa nó có rất nhiều mức, nhiều năm nay không ai động đến cũng có thể là bây giờ tôi đang làm thủ tục mua bán nhưng bây giờ chưa cấp giấy được ví dụ thế. Thì cái đó tôi cũng rất sợ và trong luật cái khái niệm "chưa" là nó không rõ lắm.

Một chuyện nữa là thuê mà chỗ này theo tôi cũng phải thảo luận và làm rõ bây giờ cái đất mà Nhà nước cho nhà đầu tư thuê để kinh doanh thì anh bảo cái nhà đó, cái người đó phải đóng thuế, về mặt lý là cũng có vấn đề vì đây là thuế tài sản. Mà đã là tài sản là phải thuộc sở hữu của tôi, cái gì không thuộc sở hữu của tôi không phải là tài sản của tôi. Vô hình chung trong luật này lại nói rằng đất đai mà tôi đang đi thuê của người khác lại là tài sản của tôi thì cũng là thành vấn đề. Mà không phải là tài sản của tôi tại sao anh lại đánh thuế tôi, ông chủ sở hữu là người phải nộp thuế. Tại sao người đi thuê lại phải nộp vì nó liên quan đến chuyện nó không đơn giản, vì tôi có nhà tôi cho anh Thuận thuê tôi phải nộp thuế chứ. Vậy tôi là tư nhân tôi có nhà tôi cho thuê còn Nhà nước các anh có đất các anh cho người khác thuê thì anh lại bắt người thuê phải nộp thuế thì không đúng và không bình đẳng. Nhà nước cũng như tôi cũng là một chủ thể, cũng là chủ sở hữu, tôi cũng là chủ sở hữu tại sao tôi có đất tôi cho thuê thì tôi phải nộp thuế còn Nhà nước có đất cho thuê lại bắt người thuê nộp thuế. Mà bản chất cái thuế ở đây là thuế tài sản, đã là tài sản thì phải thuộc sở hữu của mình, cái gì không thuộc sở hữu của mình thì không phải là tài sản của mình, đi mượn, đi thuê, đi ở nhờ thì đâu phải là tài sản của mình. Tôi thấy chuyện đó cần được thảo luận và làm rõ thêm, quy định như thế này chưa chắc đã ổn. Xin hết.