Góp ý Dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng

Kính gửi: Bộ Xây dựng

Trả lời Công văn số 12403/BXD-PC của Bộ Xây dựng về việc đề nghị góp ý Dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng (sau đây gọi tắt là Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) có một số ý kiến góp ý ban đầu như sau:

1. Đối tượng áp dụng (Điều 2)

Khoản 2 Điều 2 Dự thảo liệt kê các đối tượng áp dụng trong đó có “tổ chức được thành lập theo quy định của Luật Đầu tư: Nhà đầu tư trong nước, nhà đầu tư nước ngoài (trừ cá nhân) và tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài”. Luật Đầu tư không quy định việc thành lập tổ chức kinh tế. Các nhà đầu tư được xác định theo Luật Đầu tư, khi thành lập tổ chức kinh tế sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật doanh nghiệp – quy định tại điểm a khoản 2 Điều này. Vì vậy, để đảm bảo tính rõ ràng và thống nhất, đề nghị bỏ quy định tại điểm c khoản 2 Điều 2.

2. Nguyên tắc xử phạt (Điều 4)

Khoản 6 Điều 4 quy định về nguyên tắc xử phạt khi công trình xây dựng vi phạm đồng thời pháp luật về đất đai và pháp luật về xây dựng, theo đó:

– Phần công trình xây dựng vi phạm trên đất không đúng mục đích sử dụng đất thì xử lý theo quy định của pháp luật về đất đai

– Phần công trình xây dựng vi phạm pháp luật về xây dựng thì xử phạt theo quy định tại Nghị định này

Quy định trên đang chưa rõ, công trình xây dựng vi phạm pháp luật về xây dựng xử phạt theo quy định của pháp luật xây dựng là xây dựng trên đất đúng mục đích sử dụng đất hay không đúng mục đích sử dụng đất? Đề nghị quy định rõ để đảm bảo thuận lợi trong quá trình áp dụng.

3. Một số hành vi xử phạt trong Dự thảo chưa phù hợp

– Xử phạt hành vi trong giao dịch dân sự

Một số hành vi vi phạm trong Dự thảo có tính chất là các giao dịch dân sự. Về nguyên tắc, nếu vi phạm các hành vi này đối tượng bị thiệt hại là một bên trong giao dịch và sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật dân sự (các bên có thể khởi kiện ra tòa để bảo vệ quyền lợi của mình). Xuất phát từ tính chất này, Dự thảo quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi này là chưa phù hợp. Đề nghị rà soát toàn bộ Dự thảo để bãi bỏ các quy định xử phạt đối với các hành vi có tính chất là giao dịch dân sự, ví dụ:

+ Hành vi “thực hiện không đúng hợp đồng liên danh đã ký kết với nhà thầu Việt Nam” (điểm d khoản 3 Điều 13);

+ Hành vi vi phạm quy định của chủ đầu tư về hợp đồng xây dựng, thanh quyết toán vốn đầu tư xây dựng (Điều 32);

+ Hành vi vi phạm quy định của nhà thầu về hợp đồng xây dựng (Điều 33)

+ Hành vi vi phạm quy định về hợp đồng trong kinh doanh bất động sản (Điều 75)

– Xác định hành vi vi phạm chưa phù hợp

Khoản 1 Điều 73 Dự thảo xử phạt đối với “bên chuyển nhượng quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản cho cá nhân tự xây dựng nhà ở có hành vi không theo dõi, đôn đốc, giám sát bên nhận chuyển nhượng thực hiện việc xây dựng nhà ở theo tiến độ, thiết kế, quy hoạch chi tiết được phê duyệt, giấy phép xây dựng và thỏa thuận trong hợp đồng”. Xử phạt đối với bên chuyển nhượng trong trường hợp này cần được cân nhắc lại, bởi bên chuyển nhượng rất khó để buộc bên nhận chuyển nhượng thực hiện việc xây nhà ở theo tiến độ, vì điều này tùy thuộc vào bên nhận chuyển nhượng có đủ vốn để thực hiện hay không, hoặc các nguyên nhân khách quan khác khiến bên nhận chuyển nhượng không thể thực hiện được theo thỏa thuận. Nếu bên nhận chuyển nhượng không thực hiện xây nhà ở theo thiết kế, quy hoạch chi tiết được phê duyệt thì có thể bị xử phạt bởi hành vi vi phạm về quy hoạch.

Từ phân tích trên, đề nghị bỏ quy định này.

4. Xác định chủ thể xử phạt chưa chính xác

Điều 9 Dự thảo quy định xử phạt đối với hành vi vi phạm quy định của nhà thầu tư vấn lập, điều chỉnh quy hoạch đô thị và nông thôn trong đó xử phạt các hành vi như “lập nhiệm vụ quy hoạch vượt quá thời gian quy định”, “lập quy hoạch không đúng căn cứ, không đúng nguyên tắc, không đúng điều kiện, không đúng trình tự”, “lập quy hoạch tổng mặt bằng, điều chỉnh quy hoạch tổng mặt bằng không đúng quy định”; “không lấy ý kiến về quy hoạch hoặc lấy ý kiến không đúng về đối tượng, nội dung, hình thức và thời gian theo quy định” … Đây là các nghĩa vụ, trách nhiệm của chủ đầu tư, không phải của nhà thầu. Vì vậy, đề nghị xem xét lại đối tượng bị xử phạt trong trường hợp này.

5. Có sự chồng lấn về phạm vi xử phạt đối với các văn bản pháp luật khác

– Vi phạm quy định về lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng (Điều 15)

Điều 15 Dự thảo xử phạt đối với hành vi “điều chỉnh dự án đầu tư xây dựng không đúng quy định” (khoản 2); “không đảm bảo cấp đủ vốn đúng tiến độ của dự án theo quy định” (điểm c khoản 3). Đây là các hành vi có sự chồng lấn với phạm vi xử phạt của pháp luật về đầu tư (Nghị định 122/2021/NĐ-CP).

Hành vi “không đảm bảo cấp đủ vốn đúng tiến độ của dự án theo quy định” tương đương với hành vi thực hiện dự án không đúng tiến độ. Hành vi “thực hiện dự án đầu tư xây dựng khu đô thị chậm so với tiến độ dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt” tại khoản 1 Điều 41 Dự thảo có cùng tính chất với hành vi quy định tại điểm c khoản 3 và bị xử phạt tại khung 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng. Như vậy, cùng một hành vi vi phạm nhưng có hai khung xử phạt khác nhau.

Để đảm bảo tính thống nhất, đề nghị bỏ các quy định tại khoản 2, điểm c khoản 3 Điều 15, khoản 1 Điều 41. Các hành vi này sẽ bị xử phạt theo quy định tại pháp luật về đầu tư.

– Vi phạm quy định của Chủ đầu tư, chủ sở hữu, người sử dụng về quản lý, sử dụng nhà chung cư, nhà ở riêng lẻ, nhà ở riêng lẻ trong dự án xây dựng nhà ở (Điều 66)

Khoản 4 Điều 66 Dự thảo xử phạt đối với hành vi “sử dụng nhà chung cư vào mục đích kinh doanh vũ trường, karaoke, quán bar; kinh doanh sửa chữa xe có động cơ; hoạt động kinh doanh dịch vụ gây ô nhiễm khác theo quy định hoặc kinh doanh dịch vụ nhà hàng mà không đảm bảo tuân thủ yêu cầu về phòng cháy, chữa cháy, có nơi thoát hiểm theo quy định.”. Quy định xử phạt đối với hành vi này là chưa phù hợp với nguyên tắc xử phạt quy định tại Điều 4 “Hành vi kinh doanh vật liệu gây cháy, nổ và ngành, nghề gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản của người sử dụng nhà chung cư; hành vi kinh doanh dịch vụ nhà hàng mà không đảm bảo tuân thủ yêu cầu về phòng cháy, 3 chữa cháy, có nơi thoát hiểm thì bị xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình”, “Hành vi sử dụng nhà chung cư để kinh doanh vũ trường, karaoke, quán bar, kinh doanh sửa chữa xe có động cơ, kinh doanh dịch vụ gây ô nhiễm khác thì bị xử phạt hành chính theo Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường”.

Để đảm bảo tính thống nhất, đề nghị bỏ quy định tại khoản 4 Điều 66 Dự thảo.

6. Góp ý khác

– Vi phạm quy định về bảo vệ, sử dụng mạng lưới cấp nước (Điều 44)

Điểm a khoản 2 Điều 44 Dự thảo quy định xử phạt đối với hành vi “Không thông báo kịp thời cho khách hàng sử dụng nước có biện pháp dự trữ nước trong thời gian khôi phục dịch vụ cấp nước”. “Không kịp thời” là khái niệm chưa rõ, có thể tạo nhiều cách hiểu khác nhau khi áp dụng. Đề nghị quy định theo hướng có thể định lượng để đảm bảo thuận lợi khi áp dụng.

– Vi phạm quy định về phát triển nhà ở (Điều 60)

Điểm b khoản 1 Điều 60 Dự thảo quy định xử phạt đối với hành vi “đặt tên hoặc điều chỉnh tên dự án đầu tư xây dựng nhà ở hoặc tên các khu vực trong dự án không đúng quy định” phạt tiền theo khung từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng. Đây là mức xử phạt quá nặng, nhất là so sánh với các hành vi vi phạm khác trong Dự thảo. Hành vi đặt tên/điều chỉnh tên của dự án tác động không lớn đối với các hoạt động quản lý hành chính trong lĩnh vực xây dựng, đối với hành vi này, xác định mức phạt trên 80.000.000 đồng là quá mức, nhất là so sánh với các hành vi khác trong Dự thảo (ví dụ: các hành vi vi phạm về nghĩa vụ báo cáo, lưu trữ hồ sơ bị xử phạt trong khung từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng; hoặc hành vi vi phạm về bảo vệ an toàn nguồn cấp nước cũng chỉ bị xử phạt đến 80.000.000 đồng).

Đề nghị giảm mức xử phạt đối với hành vi vi phạm này xuống mức thấp hơn có thể là cảnh cáo hoặc dưới 10.000.000 đồng.

– Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng nhà ở công vụ, nhà ở thuộc tài sản công (Điều 61): đề nghị bổ sung biện pháp khắc phục đối với các hành vi vi phạm tại quy định này.

Trên đây là một số ý kiến ban đầu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đối với Dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng. Rất mong quý Cơ quan cân nhắc để chỉnh sửa, hoàn thiện.

Trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý Cơ quan.