Website xây dựng pháp luật của VCCI
Luật không biên giới?
Dự thảo Luật GDDT quy định đối tượng áp dụng của Luật này như sau: "Luật này áp dụng đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân lựa chọn giao dịch bằng phương tiện điện tử". Vậy là mọi tổ chức, cá nhân tiến hành giao dịch điện tử đều phải áp dụng Luật này.
Quy định này vừa thừa vừa thiếu.
Thừa ở chỗ Luật này chỉ quy định những vấn đề liên quan đến giao dịch điện tử. Vì thế nếu không tiến hành giao dịch điện tử đương nhiên Luật này sẽ không áp dụng.
Thiếu ở chỗ Luật GDDT là một luật nội địa, vì thế phải có "biên giới" cho đối tượng áp dụng. Điều này đúng cho mọi trường hơp dù rằng giao dịch điện tử diễn ra chủ yếu trên môi trường ảo, tức là "không biên giới".
- Về nguyên tắc, một luật nội địa chỉ có giá trị áp dụng bắt buộc đối với các tổ chức, cá nhân mang quốc tịch nước đó, trong phạm vi lãnh thổ nước đó. Như vậy Luật GDDT chỉ áp dung bắt buộc đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam tiến hành giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam.
- Đối với những giao dịch có yếu tố nước ngoài (giao dịch mà một trong các chủ thể có quốc tịch nước ngoài, đối tượng của giao dịch ở nước ngoài, căn cứ xác lập, thay đổi, chấm dứt quyền và nghĩa vụ liên quan ở nước ngoài), các bên có quyền được lựa chọn luật áp dụng cho giao dịch của mình. Do đó, Luật GDDT VN chỉ áp dụng cho các giao dịch có yếu tố nước ngoài nếu các bên giao dịch không có thoả thuận khác (về luật áp dụng) hoặc nếu điều ước quốc tế hay luật nước ngoài dẫn chiếu đến luật VN.
- Đối với những giao dịch trong lĩnh vực hành chính nhà nước (giao dịch có một bên là cơ quan nhà nước hành động nhân danh công quyền, vì mục đích quản lý Nhà nước), theo nguyên tắc về chủ quyền quốc gia, dù giao dịch có yếu tố nước ngoài thì vẫn bắt buộc áp dụng luật nội địa của cơ quan nhà nước đó. Vì vậy, Luật GDDT sẽ áp dụng bắt buộc đối với những giao dịch hành chính nhà nước không phụ thuộc vào việc giao dịch đó có yếu tố nước ngoài hay không.
Tóm lại, cần phải khoanh vùng chính xác các đối tượng áp dụng của Luật Giao dịch điện tử. Điều 2 Dự thảo Luật GDDT, do đó, cần được chỉnh sửa theo hướng này, ví dụ:
"Điều 2. Đối tượng áp dụng
1. Luật này áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân Việt Nam tiến hành giao dịch điện tử trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và các tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành giao dịch điện tử với cơ quan Nhà nước Việt Nam.
2. Luật này cũng áp dụng đối với giao dịch điện tử có yếu tố nước ngoài nếu các bên không có thoả thuận khác hoặc điều ước quốc tế, pháp luật nước ngoài quy định áp dụng Luật này."
Quy định này vừa thừa vừa thiếu.
Thừa ở chỗ Luật này chỉ quy định những vấn đề liên quan đến giao dịch điện tử. Vì thế nếu không tiến hành giao dịch điện tử đương nhiên Luật này sẽ không áp dụng.
Thiếu ở chỗ Luật GDDT là một luật nội địa, vì thế phải có "biên giới" cho đối tượng áp dụng. Điều này đúng cho mọi trường hơp dù rằng giao dịch điện tử diễn ra chủ yếu trên môi trường ảo, tức là "không biên giới".
- Về nguyên tắc, một luật nội địa chỉ có giá trị áp dụng bắt buộc đối với các tổ chức, cá nhân mang quốc tịch nước đó, trong phạm vi lãnh thổ nước đó. Như vậy Luật GDDT chỉ áp dung bắt buộc đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam tiến hành giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam.
- Đối với những giao dịch có yếu tố nước ngoài (giao dịch mà một trong các chủ thể có quốc tịch nước ngoài, đối tượng của giao dịch ở nước ngoài, căn cứ xác lập, thay đổi, chấm dứt quyền và nghĩa vụ liên quan ở nước ngoài), các bên có quyền được lựa chọn luật áp dụng cho giao dịch của mình. Do đó, Luật GDDT VN chỉ áp dụng cho các giao dịch có yếu tố nước ngoài nếu các bên giao dịch không có thoả thuận khác (về luật áp dụng) hoặc nếu điều ước quốc tế hay luật nước ngoài dẫn chiếu đến luật VN.
- Đối với những giao dịch trong lĩnh vực hành chính nhà nước (giao dịch có một bên là cơ quan nhà nước hành động nhân danh công quyền, vì mục đích quản lý Nhà nước), theo nguyên tắc về chủ quyền quốc gia, dù giao dịch có yếu tố nước ngoài thì vẫn bắt buộc áp dụng luật nội địa của cơ quan nhà nước đó. Vì vậy, Luật GDDT sẽ áp dụng bắt buộc đối với những giao dịch hành chính nhà nước không phụ thuộc vào việc giao dịch đó có yếu tố nước ngoài hay không.
Tóm lại, cần phải khoanh vùng chính xác các đối tượng áp dụng của Luật Giao dịch điện tử. Điều 2 Dự thảo Luật GDDT, do đó, cần được chỉnh sửa theo hướng này, ví dụ:
"Điều 2. Đối tượng áp dụng
1. Luật này áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân Việt Nam tiến hành giao dịch điện tử trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và các tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành giao dịch điện tử với cơ quan Nhà nước Việt Nam.
2. Luật này cũng áp dụng đối với giao dịch điện tử có yếu tố nước ngoài nếu các bên không có thoả thuận khác hoặc điều ước quốc tế, pháp luật nước ngoài quy định áp dụng Luật này."