VCCI góp ý dự thảo Thông tư hướng dẫn xác định giá khởi điểm để đấu giá cho thuê, chuyển nhượng có thời hạn khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông và thủy lợi

Kính gửi: Cục Quản lý giá, Cục Quản lý công sản – Bộ Tài chính

Trả lời công văn số 1589/BTC-QLG ngày 7/3/2018 của Bộ Tài chính lấy ý kiến về Dự thảo Thông tư hướng dẫn xác định giá khởi điểm để đấu giá cho thuê, chuyển nhượng có thời hạn khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông và thủy lợi (sau đây gọi là Dự thảo), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), sau khi tham khảo ý kiến của các doanh nghiệp và chuyên gia, có một số ý kiến như sau:

VCCI ủng hộ việc cho thuê, chuyển nhượng tài sản công như hạ tầng giao thông, thuỷ lợi để các doanh nghiệp tư nhân khai thác và vận hành. Điều này giúp tài sản này được khai thác hiệu quả, mang lại nhiều giá trị gia tăng, tránh lãng phí, đồng thời cũng giúp tinh giản bộ máy Nhà nước. Tuy nhiên, trong quá trình cho thuê, chuyển nhượng rất dễ phát sinh nguy cơ xin cho, nhũng nhiễu, tiêu cực. Do đó, việc đưa ra một phương pháp xác định giá thuê, giá chuyển nhượng hợp lý, minh bạch sẽ giúp thu hút các doanh nghiệp tham gia thuê, nhận chuyển nhượng tài sản, đồng thời giảm nguy cơ bị lợi dụng để trục lợi.

1. Phương pháp xác định giá khởi điểm (Điều 5)

Điều 5.1 của Dự thảo quy định, giá khởi điểm cho thuê được tính theo phương pháp chi phí. Điều 7 của Dự thảo cũng quy định giá khởi điểm chuyển nhượng cũng được tính theo “giá trị còn lại của tài sản”. Sau khi tham khảo ý kiến của nhiều chuyên gia và doanh nghiệp, VCCI nhận thấy, đối với tài sản là hạ tầng giao thông, thuỷ lợi thì phương pháp chi phí và giá trị còn lại không thực sự phù hợp.

Các tài sản như hạ tầng giao thông, thuỷ lợi có yếu tố địa tô chênh lệch rất lớn, doanh thu phụ thuộc rất nhiều vào vị trí của tài sản, mà ít phụ thuộc vào chi phí. Khi Nhà nước đầu tư các công trình hạ tầng, ngoài mục đích để tạo doanh thu, thì còn có nhiều các mục đích khác về phát triển kinh tế, an sinh xã hội, thậm chí cả quốc phòng an ninh. Tình trạng 2 công trình hạ tầng có chi phí đầu tư ngang nhau, nhưng do ở vị trí khác nhau nên doanh thu chênh lệch rất lớn.

Nếu áp dụng phương pháp chi phí để tính giá thuê, có thể sẽ dẫn đến tình trạng sẽ không có doanh nghiệp nào muốn tham gia đấu giá những tài sản tại khu vực vùng sâu vùng xa, hoặc những tài sản mới đi vào vận hành, các chi phí khấu hao, chi phí vốn vay còn lớn. Như vậy sẽ không bảo đảm mục tiêu thu hút tư nhân tham gia quản lý, vận hành hạ tầng giao thông, thuỷ lợi.

Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc việc sử dụng phương pháp chi phí để định giá thuê, giá chuyển nhượng, mà nên sử dụng phương pháp doanh thu.

2. Doanh thu dự kiến và doanh thu thực

Điều 5 của Dự thảo quy định về giá cho thuê đã sử dụng doanh thu thực. Doanh nghiệp sẽ phải trả cho Nhà nước một tỷ lệ nhất định trên doanh thu thực mà doanh nghiệp có được từ việc quản lý tài sản.

Điều 7 của Dự thảo quy định về giá chuyển nhượng lại sử dụng doanh thu dự kiến. Doanh nghiệp sẽ phải trả cho Nhà nước một số tiền được ấn định trước khi ký hợp đồng.

Việc sử dụng doanh thu dự kiến hay doanh thu thực sẽ có ảnh hưởng lớn đến hành vi của các doanh nghiệp và chủ sở hữu tài sản công, cụ thể:

• Nếu áp dụng phương pháp doanh thu dự kiến, nếu thu được nhiều hơn dự kiến thì doanh nghiệp được hưởng toàn bộ, nếu thu ít hơn dự kiến thì doanh nghiệp cũng phải chịu toàn bộ. Theo phương pháp này, Nhà nước sẽ không cần phải giám sát doanh thu thực của doanh nghiệp, nhưng công tác tính toán, dự kiến giá thu sẽ phải được thực hiện chặt chẽ, thông qua dịch vụ thẩm định giá chuyên nghiệp.
• Nếu áp dụng phương pháp doanh thu thực, thì rủi ro của việc thu ít hơn hoặc cơ hội tăng thu sẽ được cả Nhà nước và doanh nghiệp san sẻ theo tỷ lệ thoả thuận trước. Theo phương pháp này, Nhà nước sẽ phải thực hiện việc giám sát doanh thu thực của doanh nghiệp thông qua các cơ chế báo cáo, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán… Phương pháp này còn có thể tạo ra động lực gian đối khi doanh nghiệp tìm cách khai báo giảm doanh thu để giảm số tiền phải nộp lại cho Nhà nước, hoặc gây tranh chấp khi có những khoản thu khó xác định.

Mỗi công trình hạ tầng giao thông, thuỷ lợi có nhiều khoản thu khác nhau. Ví dụ, đối với doanh nghiệp khai thác hạ tầng sân bay thì ngoài các loại phí thu từ dịch vụ hàng không, còn có nhiều các khoản thu khác như phí dừng đỗ xe, vận tải mặt đất, cho thuê xe ô tô, cho thuê mặt bằng, bán lẻ, ăn uống, cho thuê văn phòng, quảng cáo,… Chẳng hạn, theo một báo cáo của Cục Hàng không dân dụng Hoa Kỳ năm 2013 thì doanh thu từ dịch vụ hàng không chỉ chiếm 55% tổng thu của các sân bay, 45% còn lại đến từ các dịch vụ phi hàng không^[1].

Các khoản thu từ công trình hạ tầng giao thông, thuỷ lợi có thể được chia thành 2 nhóm (1) khoản thu do Nhà nước quản lý theo Luật Giá, Luật Phí và lệ phí, và (2) khoản thu theo nguyên tắc thị trường. Một số khoản thu do Nhà nước quyết định về mức giá như dịch vụ hàng không, dịch vụ cảng biển, dịch vụ thuỷ lợi… cần được áp dụng phương pháp chia sẻ rủi ro giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Những khoản thu khác thì không cần thiết chia sẻ rủi ro.

Do đó, cần phải phân loại các khoản thu này để đưa ra phương pháp thu phù hợp. VCCI đề nghị áp dụng phương pháp thu như sau:

• Đối với những khoản thu do Nhà nước quy định về mức giá, phí và có thể dễ dàng kiểm soát được sản lượng (như dịch vụ hàng không, dịch vụ cảng biển, dịch vụ thuỷ lợi…) thì áp dụng phương pháp doanh thu thực.
• Đối với những khoản thu theo cơ chế thị trường, khó kiểm soát sản lượng thì áp dụng phương pháp doanh thu dự kiến.

Trên đây là một số ý kiến của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam về Dự thảo Thông tư hướng dẫn xác định giá khởi điểm để đấu giá cho thuê, chuyển nhượng có thời hạn khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông và thủy lợi. Kính mong cơ quan soạn thảo xem xét, cân nhắc.

Trân trọng cảm ơn sự hợp tác của Quý Cơ quan./.

[1] https://www.floridatechonline.com/blog/aviation-management/how-do-airports-generate-revenue/