Góp ý của Đại biểu Quốc hội Hà Sơn Nhin – Gia Lai

Thưa Quốc hội,

Phải nói rằng Việt Nam ta là một nước có nhiều tài nguyên khoáng sản, tuy nhiên trữ lượng không lớn, chất lượng không cao. Trong khi đó nhiều năm qua chúng ta đã khai thác tràn lan, chưa tuân thủ về quy hoạch, công tác quản lý thì lỏng lẻo, chồng chéo, hậu quả là tài nguyên khoáng sản của chúng ta dần bị cạn kiệt, hiệu quả kinh tế không cao. Ở đây các buổi thảo luận về kinh tế - xã hội và đường sắt cao tốc vừa qua có đại biểu nói rằng "Nàng tiên đang ngủ trong rừng chưa thức", trên lĩnh vực khoáng sản này tôi cảm thấy rằng nàng tiên đã đến mức có lời kêu "Anh ơi đừng quậy em nữa, em sắp kiệt sức rồi. Nếu em chết thì mọi người sẽ chết sau em không lâu", mà đúng thật là như vậy. Theo số liệu thống kê trong 4 năm gần đây địa phương đã cấp trên 4.000 giấy phép, bên cạnh đó chúng ta đã khai thác tràn lan, ồ ạt và khoáng sản của chúng ta ngày càng cạn kiệt. Trên cơ sở đó tôi xin tham gia một số ý kiến cụ thể như sau:

Thứ nhất về quyền lợi của địa phương nơi có tài nguyên khoáng sản khai thác tại Điều 7, phải nói rằng trước tiên là nơi có nhiều khoáng sản thì dân nghèo nhất. Hiện nay nhiều địa phương giàu tài nguyên nhưng nghèo về kinh tế, khoáng sản được khai thác nhưng người dân vẫn còn nghèo. Phải nói rằng dân ở các địa bàn này nghèo trên đống vàng, chết trên đống thuốc. Việc khai thác khoáng sản bị ô nhiễm môi trường, hư hỏng đường xá, mất đất sản xuất do các doanh nghiệp, các địa phương khai thác khoáng sản. Địa phương phải gánh chịu những hậu quả việc khai thác mỏ gây ra, giải quyết việc làm về đời sống của nhân dân. Trong các đề án chúng ta nói rất hay để giải quyết công ăn việc làm, tăng thu nhập cho địa phương, nhưng thực sự nếu khai thác các mỏ khoáng sản trên địa phương là không thực hiện được theo mong muốn và theo các đề án đã được các cấp, các ngành phê duyệt, ngược lại địa phương phải chịu những việc thiệt thòi. Do đó tôi không đồng tình với quy định tại Khoản 3, Điều 7 dự luật quy định gọi là khuyến khích các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản, hỗ trợ đầu tư, nâng cấp, duy tu, xây dựng cơ sở hạ tầng. Ở đây đề nghị Ban soạn thảo phải ghi là có trách nhiệm, không phải khuyến khích, nếu khuyến khích thì doanh nghiệp có trách nhiệm thì có thể họ có trách nhiệm với địa phương, nhưng nếu các doanh nghiệp không có trách nhiệm vì luật chúng ta quy định chỉ có khuyến khích thôi mà không có gắn trách nhiệm vào đây thì tôi thấy không có ổn. Do đó tôi đề nghị phải trách nhiệm hỗ trợ đầu tư, nâng cấp duy tu xây dựng cơ sở hạ tầng và xây dựng các công trình khác để phục vụ đời sống của nhân dân và kể cả định canh, định cư như đại biểu Ninh Thuận vừa phát biểu.

Thứ hai, đề nghị quy định các tổ chức cá nhân phải phối hợp với các địa phương, không để giao cho địa phương tổ chức vì hậu quả do các doanh nghiệp nhưng mà địa phương phải gánh hậu quả tổ chức sau khi khai thác của các doanh nghiệp mà các doanh nghiệp chỉ có khai thác, đặc biệt là các mỏ nhỏ chỉ có khai thác một lần cả đời, mấy triệu năm chỉ lần thế thôi chứ sau này đâu có cải tạo trở lại khai thác được. Do đó tôi thấy vấn đề thứ nhất như vậy.

Vấn đề thứ hai, chung quanh vấn đề lập qui hoạch và quản lý theo Điều 31 và Điều 33. Tôi đề nghị giao Bộ Tài nguyên và môi trường là chịu trách nhiệm lập qui trình phê duyệt qui hoạch, không giao cho nhiều ngành, nhiều Bộ như hiện nay, mà địa phương thực ra là việc gì như rừng, nguồn nước, tất cả các thứ thì địa phương biết được, nhưng khoáng sản ở dưới lòng đất thì địa phương làm sao mà biết được qui hoạch, mà đây là dạng độc quyền của Bộ Tài nguyên và môi trường. Vừa qua kể cả Trung ương cấp phép không nói rồi mà địa phương cấp phép chủ yếu lộ lọt hoặc có thông tin chỉ điểm Trung ương, trên Bộ, ngành chứ địa phương làm sao biết được chỗ nào có mỏ vàng, mỏ đá quý. Địa phương hoàn toàn không nắm được, do đó phải có quy định rõ ràng, có trách nhiệm rõ ràng. Từ có trách nhiệm rõ ràng đó thì phải làm thế nào muốn thực hiện được để mình chứa được tài nguyên thì đối với ngành trên Trung ương phải có sự quy định cụ thể loại mỏ nào, loại khoáng sản nào được phép công khai, cái nào là không công khai từ đó tránh được việc xin, cho tiêu cực như hiện nay đang xảy ra trên địa bàn của chúng ta. Tôi xin cảm ơn Quốc hội.