Góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 105/2017/NĐ-CP về kinh doanh rượu

Kính gửi: Bộ Công Thương

Trả lời Công văn số 9738/BCT-TTTN của Bộ Công Thương về việc góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 105/2017/NĐ-CP ngày 14/9/2017 của Chính phủ về kinh doanh rượu được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 17/2020/NĐ-CP ngày 05/02/2020 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương (sau đây gọi tắt là Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) có một số ý kiến như sau:

1. Giải thích từ ngữ (Điều 1)

Điều 1 Dự thảo bổ sung khoản 6 phần giải thích từ ngữ “Phân phối rượu là hoạt động mua, bán rượu, trong đó thương nhân mua rượu từ nhà cung cấp rượu trong nước, ngoài nước để bán cho tổ chức kinh tế được phép mua, bán rượu và cá nhân, hộ gia đình, tổ chức khác để sử dụng vào mục đích tiêu dùng.” Việc Dự thảo giới hạn mục đích mua rượu của “cá nhân, hộ gia đình, tổ chức khác” để “tiêu dùng” là chưa hợp lý. Các chủ thể này có thể mua rượu từ thương nhân phân phối rượu cho mục đích kinh doanh không chỉ là tiêu dùng. Theo quy định tại Dự thảo và Nghị định 105/2017/NĐ-CP, Nghị định 17/2020/NĐ-CP thì hộ kinh doanh cũng có thể là chủ thể buôn bán rượu.

Đề nghị bỏ cụm từ “để sử dụng vào mục đích tiêu dùng” tại khoản 6.

2. Các hình thức phân phối rượu

Dự thảo quy định hoạt động kinh doanh rượu bao gồm các hoạt động: sản xuất rượu, phân phối rượu, bán lẻ rượu và các hoạt động này đều phải đáp ứng về điều kiện kinh doanh. Việc Dự thảo cũng như các quy định hiện hành phân tách hoạt động phân phối thành các khâu: phân phối, bán buôn (đã được bỏ tại Dự thảo), bán lẻ, bán rượu tiêu dùng tại chỗ cần được cân nhắc lại. Xét bản chất, đây là các hoạt động mua bán (đưa sản phẩm rượu đến với khách hàng). Về mặt thực tế, các hoạt động này có thể được tổ chức ở dạng bán buôn, bán lẻ, bán tiêu dùng tại chỗ hoặc kết hợp giữa tất cả các hình thức trên. Quy định theo hướng phân tách các hình thức mua bán cụ thể và yêu cầu điều kiện kinh doanh cho từng hình thức này là chưa hợp lý, có những bất cập vì thương nhân, trong nhiều trường hợp sẽ không thực hiện chỉ một hình thức mua bán.

Ngay cả bản thân các điều kiện kinh doanh áp dụng đối với từng hình thức phân phối có những điểm bất hợp lý. Cụ thể:

Đối với điều kiện phân phối rượu: Điều 4 Dự thảo sửa đổi khoản 4 Điều 11 (được sửa đổi theo quy định tại khoản 5 Điều 16 Nghị định số 17/2020/NĐ-CP) quy định “Có hệ thống phân phối rượu gồm ít nhất 02 địa điểm kinh doanh rượu của thương nhân. Địa điểm kinh doanh  phải được đăng ký theo quy định. Trường hợp không tổ chức địa điểm kinh doanh, thương nhân phải có xác nhận của ít nhất 02 thương nhân có Giấy phép phân phối rượu, Giấy phép bán lẻ rượu”.

So với quy định hiện hành, Dự thảo đã cắt giảm điều kiện phân phối rượu, nhưng quy định này cần được cân nhắc, xem xét ở các điểm sau:

+ Yêu cầu thương nhân phải có xác nhận của ít nhất 02 thương nhân có Giấy phép phân phối rượu, Giấy phép bán lẻ rượu là chưa đủ rõ. Các thương nhân có Giấy phép phân phối rượu, Giấy phép bán lẻ rượu xác nhận điều gì? Sẽ mua hàng cho thương nhân phân phối rượu? Việc yêu cầu phải tìm được người mua hàng ngay tại thời điểm xin cấp giấy phép kinh doanh là chưa hợp lý, vì đây là yếu tố thuộc về thị trường. Trong trường hợp, thương nhân phân phối có xác nhận của thương nhân có Giấy phép phân phối rượu, Giấy phép bán lẻ rượu, nhưng sau khi đi vào hoạt động các thương nhân này không thực hiện theo giấy xác nhận thì cơ quan cấp phép cũng không có cơ chế nào để kiểm soát được điều này, bởi gì các xác nhận này có bản chất là các giao dịch dân sự và sẽ được giải quyết trên cơ sở pháp luật dân sự.

+ Yêu cầu thương nhân phải thực hiện đăng ký địa điểm kinh doanh cần được cân nhắc lại. Bởi vì, theo quy định tại Nghị định 168/2025/NĐ-CP doanh nghiệp khi lập địa điểm kinh doanh phải thực hiện thông báo lập địa điểm kinh doanh đến cơ quan đăng ký kinh doanh. Như vậy, nếu Dự thảo yêu cầu phải đăng ký địa điểm kinh doanh thì doanh nghiệp phải thực hiện hai thủ tục tương tự nhau tại hai cơ quan nhà nước khác nhau. Điều này sẽ tạo gánh nặng về thủ tục hành chính cho doanh nghiệp.

Từ các phân tích trên cho thấy điều kiện cho thương nhân phân phối rượu là chưa phù hợp và không rõ về mục tiêu quản lý.

Đối với điều kiện bán lẻ rượu: Điều 5 Dự thảo và Điều 13 Nghị định 105/2017/NĐ-CP, Nghị định 17/2020/NĐ-CP quy định doanh nghiệp phải có “quyền sử dụng hợp pháp địa điểm kinh doanh”, “có văn bản giới thiệu hoặc hợp đồng nguyên tắc của thương nhân sản xuất rượu, thương nhân phân phối rượu hoặc thương nhân bán buôn rượu”. Đây là các điều kiện không có tính chất đặc thù của một điều kiện kinh doanh mà có thể áp dụng đối với ngành nghề kinh doanh thông thường.

Đối với hoạt động phân phối, về phía quản lý, Nhà nước cần kiểm soát việc chất lượng của các sản phẩm rượu có đáp ứng về chất lượng sản phẩm hàng hóa, an toàn thực phẩm hay không. Điều này có thể quản lý thông qua cơ chế quản lý của pháp luật về chất lượng sản phẩm hàng hóa, an toàn thực phẩm. Áp đặt điều kiện kinh doanh đối với hoạt động mua bán rượu là quá mức cần thiết.

Từ những phân tích trên, đề nghị cân nhắc bỏ các điều kiện kinh doanh đối với phân phối rượu, bán lẻ rượu, bán rượu tiêu dùng tại chỗ và chuyển sang quy định về nghĩa vụ thương nhân mua bán rượu phải đảm bảo về chất lượng sản phẩm mà mình bán ra, có thể truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

3. Thủ tục đối với tổ chức hệ thống phân phối rượu, tổ chức bán lẻ rượu (khoản 4 Điều 14)

Khoản 4 Điều 14 Dự thảo quy định về thủ tục thông báo tổ chức hệ thống phân phối rượu, tổ chức bán lẻ rượu theo đó thương nhân thực hiện thông báo trực tuyến với cơ quan có thẩm quyền, trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày thông báo trực tuyến, nếu không nhận được ý kiến từ chối của cơ quan có thẩm quyền, thương nhân được phép thực hiện theo nội dung đã thông báo.

Dự thảo thiết kế thủ tục thông báo theo hướng thương nhân phải chờ để xem có nhận được ý kiến từ chối của cơ quan có thẩm quyền hay không mới được phép thực hiện hoạt động khiến cho thủ tục này không còn có tính chất là “thông báo” mà như là dạng “cấp phép”. Đề nghị điều chỉnh quy định trên theo hướng bỏ quy định “trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày thông báo trực tuyến, nếu không nhận được ý kiến từ chối của cơ quan có thẩm quyền, thương nhân được phép thực hiện theo nội dung đã thông báo”

4. Về nghĩa vụ thông báo

Theo quy định tại khoản 1 Điều 21 Dự thảo quy định đối với rượu có độ cồn từ 5,5 độ trở lên, định kỳ 06 tháng, thương nhân sản xuất rượu công nghiệp, thương nhân sản xuất rượu thủ công, thương nhân phân phối rượu, thương nhân bán lẻ rượu, có trách nhiệm gửi báo cáo tình hình sản xuất, kinh doanh rượu năm trước của đơn vị mình về cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép.

Dự thảo yêu cầu tần suất báo cáo 06 tháng là khá ngắn và có thể tạo gánh nặng về thủ tục cho doanh nghiệp. Đề nghị cân nhắc quy định về tần suất báo cáo là 01 năm để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

5. Về mẫu tại Phụ lục

Về Mẫu Giấy phép tại Mẫu số 05 Phụ lục

Theo quy định tại Dự thảo, trong mẫy Giấy phép kinh doanh rượu có nội dung tên của các nhà cung cấp rượu (kể cả địa chỉ). Điều này là chưa hợp lý và sẽ tạo gánh nặng về thủ tục hành chính cho doanh nghiệp. Việc thay đổi nhà cung cấp rượu có thể diễn ra thường xuyên vì đây là giao dịch giữa các bên và theo nhu cầu của thị trường. Nếu mỗi lần thay đổi nhà cung cấp, doanh nghiệp lại phải thực hiện điều chỉnh nội dung giấy phép sẽ tạo ra một khối lượng thủ tục rất lớn. Hơn nữa, yêu cầu ghi cả tên địa chỉ của nhà cung cấp cũng sẽ tạo ra thủ tục điều chỉnh cho doanh nghiệp có giấy phép ngay cả khi không thay đổi nhà cung cấp nhưng nhà cung cấp thay đổi địa chỉ.

Để thể hiện tinh thần cải cách thủ tục hành chính, đề nghị bỏ nội dung về nhà cung cấp trong mẫu Giấy phép quy định tại Mẫu số 05, 07 Phụ lục.

Trên đây là một số ý kiến của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đối với Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 105/2017/NĐ-CP ngày 14/9/2017 của Chính phủ về kinh doanh rượu được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 17/2020/NĐ-CP ngày 05/02/2020 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương. Rất mong quý Cơ quan cân nhắc để chỉnh sửa, hoàn thiện.

Trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý Cơ quan.